Ölüm, her çalýþanýn karþýlaþacaðý sosyal bir tehlikedir. Ölüm nedeniyle hayatýný kaybeden sigortalýnýn eþ, çocuk ve bazý durumlarda anne-babasý için gelir kaybý yaþamaktadýr.
Sosyal güvenlik, ölüm halinde þartlarý saðlayan sigortalýnýn geride kalan hak sahiplerine en azýndan belli miktarda bir gelir garantisi saðlamaktadýr.
Ölüm aylýðýnýn baðlanma þartlarý, sigortalýnýn ölüm tarihine göre deðiþmektedir. 4/a (SSK) kapsamýnda iken vefat eden sigortalýnýn ölümü 1 Ekim 2008 tarihinden önce gerçekleþmiþse, mülga 506 Sayýlý Kanun hükümlerine göre ölüm aylýðýna hak kazanmada aranan þartlar geçerli olacaktýr. Sigortalý 30 Eylül 2008 tarihinden sonra vefat etmiþse 5510 Sayýlý Kanun'un ölüm sigortasý þartlarýný saðlayabilenlere ölüm aylýðý baðlanacaktýr.
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren en son 4/a kapsamýnda çalýþan sigortalý iken ölen sigortalýnýn hak sahiplerinin ölüm aylýðýna hak kazanabilmeleri için sigortalýnýn ölüm tarihinde;
-En az 5 yýl sigortalýlýk süresinin bulunmasý,
-Her türlü borçlanma hariç en az 900 gün malullük yaþlýlýk ve ölüm sigortasý kollarýndan sigorta primi ödenmiþ olmasý veya borçlanma dahil en az 1800 gün prim ödemiþ olmasý,
-Malullük veya yaþlýlýk aylýðý almakta iken veya malullük veya yaþlýlýk aylýðý baðlanmasýna hak kazanmýþ olup henüz iþlemi tamamlanmamýþ olmasý,
-Baðlanmýþ bulunan malullük veya yaþlýlýk aylýðý sigortalý olarak çalýþmaya baþlamalarý sebebiyle kesilmiþ durumda iken ölmüþ olmasý gerekiyor.
Ölüm aylýðý, öncelikle eþe ve çocuklarýn hisselerine göre paylaþtýrýlmakta olup, belli þartlarý saðlamalarý halinde anne ve babaya da baðlanabilmektedir.
Sigortalý çocuklarýnýn ölüm aylýðýna hak kazanabilmeleri için 5510 sayýlý Kanun (uzun vade sigorta primine tabi) veya yabancý bir ülke mevzuatý kapsamýnda çalýþmamasý veya SGK’dan aylýk/gelir almamasý gereklidir. Bu þartlarý saðlayan;
-18 yaþýný, lise ve dengi öðrenim görmesi halinde 20 yaþýný, yüksek öðrenim yapmasý halinde 25 yaþýný doldurmayanlarýn veya,
-SGK Saðlýk Kurulu kararý ile çalýþma gücünü en az %60 oranýnda yitirip malûl olduðu anlaþýlanlarýn,
-Yaþlarý ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boþanan veya dul kalan kýzlara ölüm aylýðý baðlanmaktadýr.
Ölüm aylýðý alan ve eðitimine devam eden hak sahibi çocuklar, ölüm aylýðý kesilir korkusuyla ücretli bir iþte çalýþamýyor ya da kayýt dýþý çalýþmak zorunda kalýyordu. Ancak 7103 sayýlý Torba Yasayla yapýlan düzenlemeyle genç iþsizliðinin ve kayýt dýþý çalýþmanýn önüne geçmek amacýyla eðitimine devam eden çocuklar için ölüm aylýðý þartlarýnda esneklik saðlandý.
Ölüm aylýðý alan çocuklardan 18 yaþýný; lise ve dengi öðrenim görmesi halinde 20 yaþýný; yükseköðrenim yapmasý halinde 25 yaþýný doldurmayanlarýn, hizmet akdine tabi çalýþmalarý durumunda da ölüm aylýðý almaya devam edecekler. Bir baþka deyiþle 4(a) kapsamýnda sigortalý sayýlmalarý, bu çocuklara aylýk baðlanmasýna engel oluþturmayacak.
27 Mart 2018 tarihinden önce ilgili kanunlarýna göre gelir veya aylýk baðlanan hak sahibi çocuklardan 18 yaþýný, lise ve dengi öðrenim görmesi halinde 20 yaþýný, yükseköðrenim yapmasý halinde 25 yaþýný doldurmayanlarýn 4(a) kapsamýnda sigortalý sayýlmalarý, ödenmekte olan gelir ve aylýklarýn kesilmesini gerektirmemektedir.
27 Mart 2018 tarihinden önce çalýþmalarý nedeniyle ilgili kanunlarýna göre gelir veya aylýklarý kesilen ve yukarýda belirtilen þartlarý taþýyanlardan, gelir veya aylýk baðlanmasý için yazýlý istekte bulunanlarýn gelir ve aylýklarý, 1 Nisan 2018 tarihinden itibaren baþlatýlacak. Baðlanan gelir ve aylýklar için geriye yönelik herhangi bir ödeme yapýlmayacak.
