Ölüm, her çalışanın karşılaşacağı sosyal bir tehlikedir. Ölüm nedeniyle hayatını kaybeden sigortalının eş, çocuk ve bazı durumlarda anne-babası için gelir kaybı yaşamaktadır.
Sosyal güvenlik, ölüm halinde şartları sağlayan sigortalının geride kalan hak sahiplerine en azından belli miktarda bir gelir garantisi sağlamaktadır.
Ölüm aylığının bağlanma şartları, sigortalının ölüm tarihine göre değişmektedir. 4/a (SSK) kapsamında iken vefat eden sigortalının ölümü 1 Ekim 2008 tarihinden önce gerçekleşmişse, mülga 506 Sayılı Kanun hükümlerine göre ölüm aylığına hak kazanmada aranan şartlar geçerli olacaktır. Sigortalı 30 Eylül 2008 tarihinden sonra vefat etmişse 5510 Sayılı Kanun'un ölüm sigortası şartlarını sağlayabilenlere ölüm aylığı bağlanacaktır.
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren en son 4/a kapsamında çalışan sigortalı iken ölen sigortalının hak sahiplerinin ölüm aylığına hak kazanabilmeleri için sigortalının ölüm tarihinde;
-En az 5 yıl sigortalılık süresinin bulunması,
-Her türlü borçlanma hariç en az 900 gün malullük yaşlılık ve ölüm sigortası kollarından sigorta primi ödenmiş olması veya borçlanma dahil en az 1800 gün prim ödemiş olması,
-Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış olması,
-Bağlanmış bulunan malullük veya yaşlılık aylığı sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş durumda iken ölmüş olması gerekiyor.
Ölüm aylığı, öncelikle eşe ve çocukların hisselerine göre paylaştırılmakta olup, belli şartları sağlamaları halinde anne ve babaya da bağlanabilmektedir.
Sigortalı çocuklarının ölüm aylığına hak kazanabilmeleri için 5510 sayılı Kanun (uzun vade sigorta primine tabi) veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya SGK’dan aylık/gelir almaması gereklidir. Bu şartları sağlayan;
-18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
-SGK Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az %60 oranında yitirip malûl olduğu anlaşılanların,
-Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlara ölüm aylığı bağlanmaktadır.
Ölüm aylığı alan ve eğitimine devam eden hak sahibi çocuklar, ölüm aylığı kesilir korkusuyla ücretli bir işte çalışamıyor ya da kayıt dışı çalışmak zorunda kalıyordu. Ancak 7103 sayılı Torba Yasayla yapılan düzenlemeyle genç işsizliğinin ve kayıt dışı çalışmanın önüne geçmek amacıyla eğitimine devam eden çocuklar için ölüm aylığı şartlarında esneklik sağlandı.
Ölüm aylığı alan çocuklardan 18 yaşını; lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını; yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların, hizmet akdine tabi çalışmaları durumunda da ölüm aylığı almaya devam edecekler. Bir başka deyişle 4(a) kapsamında sigortalı sayılmaları, bu çocuklara aylık bağlanmasına engel oluşturmayacak.
27 Mart 2018 tarihinden önce ilgili kanunlarına göre gelir veya aylık bağlanan hak sahibi çocuklardan 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların 4(a) kapsamında sigortalı sayılmaları, ödenmekte olan gelir ve aylıkların kesilmesini gerektirmemektedir.
27 Mart 2018 tarihinden önce çalışmaları nedeniyle ilgili kanunlarına göre gelir veya aylıkları kesilen ve yukarıda belirtilen şartları taşıyanlardan, gelir veya aylık bağlanması için yazılı istekte bulunanların gelir ve aylıkları, 1 Nisan 2018 tarihinden itibaren başlatılacak. Bağlanan gelir ve aylıklar için geriye yönelik herhangi bir ödeme yapılmayacak.
