Bir önceki yazýmýzda MÜSÝAD tarafýndan 88. Genel Ýdare Kurulu Toplantýsýnda sosyal güvenlik iþlemlerine yönelik sorunlara getirilen çözümleri paylaþmýþ ve bu yazýmýzda Ýþ mevzuatý ile ilgili tespitleri ve önerileri ele alacaðýmýzý söylemiþtik.
Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakaný Sayýn Faruk Çelik’e sunulan MÜSÝAD raporunda yaþanan birçok sorun ve raporda yer alan ve kamuoyuyla paylaþýlmasýnda yarar gördüðüm iþ mevzuatýna iliþkin bazý önemli tespitler:
1- Kýsmi süreli çalýþanlarýn durumu netleþtirilmeli
Uygulamada, iþyerinin iþ günlerinin tamamýnda çalýþmayan kýsmi süreli iþçi, hafta tatiline de hak kazanmamaktadýr. Buna göre kýsmi süreli sözleþme ile çalýþan iþçinin yýllýk izin hesabýnda hak kazanmadýðý hafta tatilinin yýllýk izin süresindeki hesabý netleþtirilmelidir. Ýþ Kanunu’nun 13. maddesinde “Kýsmî süreli çalýþan iþçinin ücret ve paraya iliþkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal iþçiye göre çalýþtýðý süreye orantýlý olarak ödenir” hükmündeki bölünemez menfaatler iliþkin açýklama getirilmelidir. Örneðin ihbar tazminatý, yýllýk izin gibi uygulamada tereddüt yaþanan konular açýklýða kavuþturulmalýdýr.
Hafta tatiline hak kazanmak için haftalýk 45 saatlik çalýþmanýn gerçekleþmesi gerekmektedir. Bu hususu netleþtirmek ve farklý uygulamalara yer vermemek için husus açýklýða kavuþturulmalýdýr. Kýsmi süreli sözleþme ile çalýþanlarýn süt izni ve yeni iþ arama izni hususu netleþtirilmelidir.
Örneðin haftada 4 gün 1’er saat kýsmi süreli sözleþme ile çalýþan iþçinin iþ sözleþmesinin iþverenlikçe feshi halinde ne kadar yeni iþ arama izni kullandýrýlacaðý tartýþmalýdýr. Önerimiz kýsmi süreli iþ sözleþmesi ile çalýþanlarýn bu haklarýnýn bölünebilir olduðu ve kýst hesaplama yapýlmasý gerektiðidir. Süt izninin kullanýmýnda iþçinin talebi üzerine izinlerin birleþtirilerek kullanýlma imkâný saðlanmalýdýr.
2- Belirli süreli sözleþmeler
Ýþ Kanunu’nun 11. maddesindeki belirli süreli sözleþmenin uzatýlmasýna iliþkin esas neden tanýmlanmalýdýr. 1 yýlý aþmayan belirli süreli sözleþmenin ilk kez yapýldýðýnda esaslý neden aranmayacaðý da belirtilmelidir.
3- Ýdari para cezalarý
Gerek 4904 sayýlý Türkiye Ýþ Kurumu Kanununa ve gerekse de 4857 sayýlý Ýþ Kanununa göre uygulanan idari para cezalarý için doðruda dava açýlmasý gerekmektedir. Bu uygulamada özellikle maddi hata veya idari yoldan çözülebilecek hususlar için dahi dava açýlmasý gerekliliði ortaya çýkmaktadýr. Bu nedenle bu cezalar için önce idareye (Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðü) itiraz ve akabinde itirazýn reddi halinde dava yoluna gidilmesi yönünde düzenleme yapýlmalýdýr.
4- Ýbranameler gerçek hayatla uyumlaþtýrýlmalý
Uygulamada iþçinin el yazýsý ile alýnan ibranameler dahi birçok defa geçersiz kabul edilmektedir. Uyum birlikteliði saðlamak adýna keyfi yorumlar, iþçi lehine yorum ile iþverenin maðdur edilmemesi vs. sebepler ile ibranamelerin Noter tarafýndan düzenlenmesi þartý getirilebilir. Bu þekilde düzenlenen noter ibranameleri baþkaca herhangi bir þart aranmaksýzýn ibraname konusu alacak bankadan ödendiðinde keyfiliklere yol açacak düzenlemeler yapýlmamalýdýr.
Ýþten çýkan iþçi 30 gün sonra tekrar iþyerine gelip ibraname mi verecektir? Böyle bir beklenti hiçbir þekilde hayatýn gerçekleriyle baðdaþmamaktadýr. Olmasý imkânsýz düzenlemeler ile iþvereni, iþçi karþýsýnda çok güçsüz ve savunmasýz hale gelecektir.
Bu tarz düzenleme gelecek tarihli ibranamelerin iþçi iþten ayrýlýrken imzalatýlmasýna sebep olabilecek, düzenlenen belgenin geçerliliðine yönelik birçok hukuki ihtilaf çýkmasýna, yargýnýn bunlar ile zaman kaybetmesine sebep olacaktýr. Bu baðlamda noter þartý her iki tarafý da tatmin edecek adil bir çözüm olarak kabul edilebilir.
5- Ýzin kullanýmýnda sorunlar var
Yýllýk ücretli izinler en fazla 3’e bölünmesi ve bir bölümünün 10 günden az olmamasý uygulamasý çalýþanlar açýsýndan sorunlara sebebiyet vermektedir. Zira ülkemizde ulusal bayram ve genel tatil günleri arasýndaki birkaç günlük yýllýk izin kullanýmý ile ortalama 9 günlük tatiller yapýlabilmektedir. Bu nedenle çalýþanlar 10 günden az kullanmama kuralýna uymak istememektedir. Dolayýsýyla çalýþanlardan talep gelmesi halinde bir bölümünün beþ günden az olmamasý ve toplamda 4 parçadan fazla bölünmemesi kuralý getirilmelidir. Ayrýca avans verilmesi iþçinin talebine býrakýlmalýdýr. Zira kredi kartýnýn yaygýn þekilde kullanýmý nedeniyle iþçinin maaþýnýn bölünmemesi nedeniyle izinde avans istemediði görülmektedir. Ýþçi yýllýk izin kullanýrken avans istemesi halinde avans verilmesi yönünde düzenleme yapýlmalýdýr.
