Cennet, annelerin ayaklarý altýndadýr. Yaþamýmýzýn her bölümünde, var olan ve kutsal olan annelik görevini sürdürürken, çalýþma hayatýnda da varlýklarýný devam ettiren ve her zaman da devam ettirmesi gereken annelerimizin, bu yazý vesilesiyle öncelikle annelerimizin gününü kutluyorum. Kadýnlarýn, çalýþma hayatlarýnda varlýklarýný koruyabilmeleri için, son dönemlerde çok ciddi düzenlemeler yapýldý.
Bunlar genel olarak, çalýþma saati sýnýrlarý, analýk izni, doðum yardýmý (devlet tarafýndan verilen), yarým çalýþma hakký (ÝÞKUR destekli), ücretsiz izin, kýsmi süreli çalýþma, süt izni, evde çocuk bakýmý desteði, büyükanne desteði, doðum yardýmý, çeyiz yardýmý, emzirme ödeneði ve emeklilikle ilgili bazý yeni haklardan oluþuyor.
Gebe veya emziren kadýnlarýn çalýþma yasaðý
Kadýn çalýþanlar, gebe olduklarýnýn saðlýk raporuyla tespitinden itibaren doðuma kadar geçen sürede gece çalýþmaya zorlanamazlar.
Yeni doðum yapmýþ çalýþanýn doðumu izleyen bir yýl boyunca gece çalýþtýrýlmasý yasaktýr. Bu sürenin sonunda saðlýk ve güvenlik açýsýndan sakýncalý olduðunun saðlýk raporu ile belirlendiði dönem boyunca gece çalýþtýrýlmaz. Gebe veya emziren çalýþan günde yedi buçuk saatten fazla çalýþtýrýlamaz.
Emziren çalýþanlarýn, doðum izninin bitiminde ve iþe baþlamalarýndan önce, çalýþmalarýna engel durumlarý olmadýðýnýn raporla belirlenmesi gerekir. Çalýþmasýnýn sakýncalý olduðu hekim raporu ile belirlenen çalýþan, raporda belirtilen süre ve iþlerde çalýþtýrýlamaz.
Doðum halinde istirahat ve geçici iþ göremezlik hakký
Kadýn iþçilerin doðumdan önce sekiz ve doðumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltý haftalýk süre için çalýþtýrýlmamalarý esastýr. Çoðul gebelik halinde doðumdan önce çalýþtýrýlmayacak sekiz haftalýk süreye iki hafta süre eklenir.
Ancak, saðlýk durumu uygun olduðu takdirde, doktorun onayý ile kadýn iþçi isterse doðumdan önceki üç haftaya kadar iþyerinde çalýþabilir. Bu durumda, kadýn iþçinin çalýþtýðý süreler doðum sonrasý sürelere eklenir.
Kadýn iþçinin erken doðum yapmasý halinde ise doðumdan önce kullanamadýðý çalýþtýrýlmayacak süreler, doðum sonrasý sürelere eklenmek suretiyle kullandýrýlýr.
Doðumda veya doðum sonrasýnda annenin ölümü hâlinde, doðum sonrasý kullanýlamayan süreler babaya kullandýrýlýr. Üç yaþýný doldurmamýþ çocuðu evlat edinen eþlerden birine veya evlat edinene çocuðun aileye fiilen teslim edildiði tarihten itibaren sekiz hafta analýk hâli izni kullandýrýlýr.
Doðum yapan kadýnýn ücretsiz izin hakký
Ýsteði halinde kadýn iþçiye, onaltý haftalýk sürenin tamamlanmasýndan veya çoðul gebelik halinde onsekiz haftalýk süreden sonra altý aya kadar ücretsiz izin verilir.
Bu izin, üç yaþýný doldurmamýþ çocuðu evlat edinme hâlinde eþlerden birine veya evlat edinene verilir. Bu süre, yýllýk ücretli izin hakkýnýn hesabýnda dikkate alýnmaz.
Süt izni
Kadýn iþçilere bir yaþýndan küçük çocuklarýný emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasýnda ve kaça bölünerek kulllanýlacaðýný iþçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalýþma süresinden sayýlýr.
Yarým çalýþma ödeneði
Doðum yapan iþçinin doðum sonrasý analýk hâli izninin bitiminden itibaren çocuðunun bakýmý ve yetiþtirilmesi amacýyla ve çocuðun hayatta olmasý kaydýyla kadýn iþçi ile üç yaþýný doldurmamýþ çocuðu evlat edinen kadýn veya erkek iþçilere istekleri hâlinde;
- Birinci doðumda altmýþ gün,
- Ýkinci doðumda yüz yirmi gün,
- Sonraki doðumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalýk çalýþma süresinin yarýsý (haftalýk 22,5 saat) kadar ücretsiz izin verilecek. Çoðul doðum hâlinde bu sürelere 30’ar gün eklenecek.
Çocuðun engelli doðmasý hâlinde bu süre üç yüz altmýþ gün olarak uygulanacak. Bu haktan yararlanýlan süre içerisinde günlük 1,5 saatlik süt iznine iliþkin hükümler uygulanmayacak.
Doðum sonrasý part time çalýþma
Doðum sonrasý izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköðretim çaðýnýn baþladýðý tarihi takip eden aybaþýna kadar ebeveynlerden biri kýsmi süreli çalýþma talebinde bulunabilecek. Ebeveynlerden birinin çalýþmamasý hâlinde, çalýþan eþ kýsmi süreli çalýþma talebinde bulunamayacak. Üç yaþýný doldurmamýþ bir çocuðu eþiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuðun fiilen teslim edildiði tarihten itibaren bu haktan faydalanacak. Bu talep iþveren tarafýndan karþýlanacak ve geçerli fesih nedeni sayýlmayacak.
Engelli çocuðu olan annelere erken emeklilik
Baþkasýnýn sürekli bakýmýna muhtaç derecede aðýr engelli çocuðu olan kadýnlarýn erken emeklilik imkaný bulunuyor. Bu durumdaki kadýnlarýn 1 Ekim 2008 sonrasý çalýþtýklarý her gün 1.25 gün olarak hesaplanýyor. Emeklilik yaþý da erkene çekiliyor. 1 Ekim 2008'den itibaren prim ödeme gün sayýlarýnýn dörtte biri, emeklilik yaþ sýnýrlarýndan indiriliyor.
Annelere doðum borçlanmasý
Sigortalý olduktan sonra doðum yapan anneler, 3 çocuða kadar borçlanma yapabiliyor. Buna göre 3 çocuk için doðum borçlanmasý yapan anneler çalýþmadýklarý doðum sonrasýna iliþkin b süreler için 2 bin 160 gün, yani 6 yýl prim kazanabiliyor. Ancak borçlanýlacak sürelerde annenin çalýþmamýþ, yani adýna prim ödenmemiþ olmasý ve çocuðun yaþamasý þartý var. Her çocuk için 2 yýl yani, 720 prim günü kazanýlýyor.
