Baþlýðý gören okurlarýmýz haklý olarak soracak, gerçekten de çalýþýlmadan emeklilik olabiliyor mu? Esasen çalýþanlarýn sosyal güvenliðini saðlama amacý olmakla birlikte, isteðe baðlý sigorta primi ödenmek suretiyle emeklilik hakkýnýn kazanýlmasý da mümkündür.
Bir iþyerinde çalýþýlmamasýna raðmen sigortalýlýðýn isteðe baðlý sigorta devam ettirilmesi önemli bir haktýr. Çalýþmayanlar, iþinden ayrýlmýþ olanlar, çalýþmaya ara verenler bu haktan yararlanabiliyor.
Emeklilik için þartlardan biri çalýþýlmasý ve sigortalýnýn kendi adýna sigorta primlerinin SGK’na yatýrmasýdýr. Bu þekilde SGK prim gün sayýsýný, yaþýný ve sigortalýlýk süresini tamamlayanlar emekli aylýðýna hak kazanmaktadýr. Ancak, çeþitli nedenlerle çalýþmayan veya çalýþmaya ara vermiþ olanlarýn da prim gün sayýsýný tamamlayabilmeleri için isteðe baðlý sigortalý olma hakký verilmiþtir.
Herhangi bir iþte çalýþmayanlar, ev hanýmlarý, öðrenciler ve kýsmi zamanlý (part-time) çalýþanlar isteðe baðlý sigorta ile sosyal güvenliklerini devam ettirme veya eksik günlerini 30 güne tamamlama imkanýna sahip olmaktadýr.
Ýsteðe baðlý sigorta primi ödeme hakký tüm vatandaþlar için geçerli deðildir. Ýsteðe baðlý sigortaya devam edebilme için uluslararasý sosyal güvenlik sözleþmelerinden doðan haklar saklý kalmak kaydýyla, Türkiye’de yasal olarak ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleþmesi imzalanmamýþ ülkelerde bulunan Türk vatandaþlarýndan;
a) 18 yaþýný doldurmuþ olmak,
b) Kanuna tabi zorunlu sigortalý olmayý gerektirecek þekilde çalýþmamak veya Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (a) bendi kapsamýnda sigortalý olarak çalýþmakla birlikte, ay içinde 30 günden az çalýþmak ya da tam gün çalýþmamak,
c) Kendi sigortalýlýðý nedeniyle aylýk baðlanmamýþ olmak,
ç)Ýsteðe baðlý sigorta giriþ bildirgesiyle Kuruma baþvuruda bulunmak þartlarý aranmaktadýr.
Türkiye ile uluslararasý sosyal güvenlik sözleþmesi imzalanmamýþ ülkelerde iþ üstlenen iþverenlerce yurt dýþýndaki iþyerlerinde çalýþtýrýlmak üzere götürülen Türk iþçilerinden isteðe baðlý sigortalýlýk talebinde bulunanlardan Türkiye’de ikamet þartý aranmamaktadýr.
Ýlk defa isteðe baðlý sigortaya bildirim iþlemi, isteðe baðlý sigortalýlýk giriþ bildirgesinin, baþvuru sahibinin ikametini görev bölgesi içine alan SGK müdürlüðüne verilmesi ile gerçekleþir. Tekrar isteðe baðlý sigortalýlýk talebinde bulunacaklar ise talep dilekçesi ile SGK’na baþvururlar. Türkiye’de ikamet etmekteyken sosyal güvenlik sözleþmesi olmayan ülkelerde bulunan Türk vatandaþlarýndan isteðe baðlý sigortalý olmak için talepte bulunanlarýn isteðe baðlý sigortalýlýk giriþ bildirgesinde beyan etmiþ olduklarý Türkiye’deki adresi ikamet adresi olarak esas alýnýr.
Ýsteðe baðlý sigortalýlýk, isteðe baðlý sigortalýlýk giriþ bildirgesinin veya talep dilekçesinin SGK kayýtlarýna intikal ettiði tarihi takip eden günden itibaren baþlar.
Ýsteðe baðlý sigortalýlarýn ödeyecekleri SGK primi tamamen sigortalý tarafýndan belirlenmektedir. Sosyal güvenlik reformu sonrasýnda isteðe baðlý sigorta primi, belirlenecek olan prime esas kazancýn alt sýnýrý (asgari ücret) ile üst sýnýrý (asgari ücretin 7.5 katý) arasýnda, sigortalý tarafýndan belirlenen aylýk kazanç üzerinden bulunacak kazancýn yüzde 32’sidir. Asgari ücret her arttýðýnda isteðe baðlý sigorta primi de buna baðlý olarak artmaktadýr. Ýsteðe baðlý sigorta primi, ait olduðu ayý takip eden ayýn son gününe kadar ödenebilmektedir.
Asgari ücretten prim ödeyen isteðe baðlý sigortalýnýn prim tutarý 2.029,50 TL x yüzde 32= 649,44 TL olup, en yüksek prim tutarý ise SGK tavan tutarý üzerinden 4.870,848 TL’dir. Ýsteðe baðlý sigortalýlar 649,44 TL ile 4.870,848 TL arasýnda istedikleri miktar üzerinden ödeme yapabilirler.
Ýsteðe baðlý sigorta primleri 4/b (Bað-Kur) kapsamýnda sigortalýlýk süresi olarak deðerlendirilmektedir. Diðer bir deyiþle isteðe baðlý sigorta primleri sanki Bað-Kur primi ödeniyormuþ gibi dikkate alýnmaktadýr.
Bu nedenle özellikle emeklilik hesabý yapýlýrken isteðe baðlý sigorta primi ödeyen kiþilerin eðer SSK’dan emekli olmak istiyorlarsa, adýna prim ödenmiþ son yedi yýlda 3.5 yýldan daha az isteðe baðlý sigorta primi ödemeleri gerektiðine dikkat edilmelidir.
Ýsteðe baðlý sigorta (Bað-Kur) sigortalýlýklarýnýn fazla olmasý halinde emekli yaþlarýnýn deðiþebileceðine dikkat etmeleri gerekmektedir.
Ancak, part-time çalýþan sigortalýlarýn ayný ay içerisinde isteðe baðlý sigortaya prim ödemeleri halinde bu süreler ile yurtdýþýnda Türk iþverenler tarafýndan sosyal güvenlik sözleþmesi yapýlmayan ülkelerde çalýþtýrýlan iþçiler için ödenen isteðe baðlý sigorta primleri 4/a (SSK) kapsamýnda sigortalýlýk süresi olarak deðerlendirilecek.
Yine çok önemli bir püf nokta da, ikamet þartýnýn istisnalarýdýr. Fransa, Ýngiltere, Ýsveç ve Ýsviçre’de bulunanlar ile bu ülkelerde sigortalý olanlar, Türkiye’ de ikamet þartý olmaksýzýn isteðe baðlý sigortalý olabiliyor.
