Çanakkale Savaþý, sürdüðü süreç içerisinde kendi kahramanlarýný ortaya çýkarýr. Bu efsaneler kimi zaman notalarla buluþarak kimi zaman da kahramanlýk hikayeleri ile harmanlanarak günümüze ulaþýr.
Osmanlý ile itilaf devletleri arasýnda yaþanan deniz ve kara savaþlarý tarihe Çanakkale Savaþlarý olarak geçer. Taraflarýn aðýr kayýplar verdiði ve Þubat 1915’de baþlayan deniz savaþýnýn en güçlü saldýrýsý 18 Mart’ta gerçekleþir. Birleþik donanmanýn aðýr yenilgiyle vazgeçmek zorunda kaldýðý harekat, tarihimize zafer olarak geçer. Deniz harekatý biter ama kara harekatý aylar boyunca devam eder. Bu süreç kendi kahramanlarýný çýkarýr. Hz. Hýzýr’ýn göründüðü askere, zorda kaldýðýnda bir avuç toprak alarak üflemesi ve üflediði topraktan kurþun çýkacaðýný söylemesi en bilinen efsanelerdendir.
Bu efsanelere pek çok türkü yazýlýr. Hasret kokan Hey on beþli on beþli türküsü bunlardan biri olur. Türküde yeralan Hey on beþli on beþli, Tokat yollarý taþlý, On beþliler gidiyor, kýzlarýn gözü yaþlý sözlerinin, doðum tarihi rumi 1315 rakamýný gösteren ve Çanakkale savaþý patlak verdiðinde 15 yaþýnýn içinde bulunan sevgiliye söylendiði anlatýlýr. Efsaneler kimi zaman notalarla buluþarak kimi zaman da kahramanlýk hikayeleri ile harmanlanarak günümüze ulaþýr. Koca bir düþman zýrhlýsýný Çanakkale’nin serin sularýna, 250 kiloluk mermiyi tek baþýna sýrtlayarak gömen Seyid Onbaþý’nýn, tek bir top mermisi ile Turqouise adlý Fransýz denizaltýsýný batýran Müstecib Onbaþý’nýn isimleri tarihe kazýnýr. Ertuðrul Koyu’na çýkarma yapmak isteyen on binlerce düþman askerine karþý kýrk askeriyle direnerek ilerlemeye mani olan Yahya Çavuþ unutulmaz.
Çocuk kahramanlar
Ancak bunlarýn yaný sýra çocuk yaþta vatan savunmasýný önemini kavramýþ isimler de vardýr. Ali Reþad Çavuþ gibi kahramanlarýn öyküleri kulaktan kulaða yayýlýr. Ali Reþad, Balkan Savaþý’nda ailesini kaybettiðinde henüz 13 yaþýndadýr. Sýðýndýðý Türk Ordusu ile Anadolu’ya geçerek Çanakkale’ye gider. Yaralýlara yardým eder, sýhhýye ve ikmal iþleri yapar. Yaþý ufaktýr, boyu da kýsadýr. Bu sayede görünmeden yanaþtýðý siperlere attýðý bombalarla tarihe geçer. Berliner Illüstrirte Zeitung isimli Alman yayýnýnda Ali Reþad uzun uzun anlatýlýr.
Ýsmi tarihin derinliklerine kazýlý bir isim daha var ki öyküsüyle göz yaþartýr. Uzun yýllar Kültür Bakanlýðý ve Askeri Müze’de araþtýrmacýlýk yapmýþ sanat ve tarih uzmaný, sevgili dostum Ýsmail Orman’ýn çalýþmalarý sonucunda ortaya çýkardýðý Salihlili Mehmed’in hikayesinin detaylarý Tesvir-i Efkar Gazetesi’nde yazýlý. Salihlili Mehmed’in haberi, gazetenin 8 Ocak 1916 tarihli nüshasýnda “13 Yaþýnda Ýki Harp Niþaný Kazanan Bir Anadolu Yavrusu” ser-levhasýyla verilir.
Gönüllü bombacý
Haberde, “Çanakkale Savaþý’nda benzer bir görevle þayan-ý takdir kahramanlýk ifa ederek ihraz-ý þan eyleyen Mustafa oðlu Mehmed’in resmi ile hikayesi neþredilmiþtir. Ýzmir Vilayeti’ne baðlý Salihli Karyesi’nden(bugün Manisa’ya baðlýdýr) Kahveci Mustafa Aða’nýn mahdumu olan bu kahraman delikanlý, içindeki cihad ateþinin tesiriyle, kimseye sezdirmeden, karyesinden Çanakkale’ye sevk edilen efradýn arasýna karýþmýþ ve cepheye ulaþmýþtý.” yazmaktadýr.
Ýsmail Orman, Salihlili Mehmed’in kendisi gibi kaçak olarak gelen diðer akranlarýyla cephe gerisinde tutulmuþ olacaðýný ekliyor. Kirte Köyü’nde tesis edilen sahra hastanesinde yaralýlarýn tedavisine yardým etmekle görevlendirilen Salihlili Mehmed, yaralýlarýn hikayelerini dinledikçe içindeki heyecaný bastýramaz. Uluslararasý hukuka göre savaþ meydanlarýnda resmi olarak görevlendirilemez. Gönüllü olarak, bombacýlýk yapmak ister. Üstelendiði görev oldukça tehlikelidir. Geceleri ileri hatlara sokulur ve düþman siperlerine bombalar savurur. 24 Mayýs’ta attýðý bombalardan biriyle iki zabit ile bir neferinin öldüðü tanýklarca anlatýlýr. Mustafa oðlu Salihlili Mehmed’in ünü, Liman von Sanders Paþa’ya kadar ulaþýr. Liman von Sanders Soðanlýdere’yi teftiþinde, Salihlili Mehmed’i çaðýrarak Almanlar’ýn en deðerli savaþ niþanlarýndan Demir Salib Niþaný’ný takar.
Üstelik Salihlili Mehmed’in tek ödülü bu olmaz. Sahadaki çalýþmalarýnýn yanýnda hatanede gösterdiði baþarýlar nedeniyle ödüllendirilir. Hastane baþtabibinin talebi üzerine, Osmanlý Harp Madalyasý almaya hak kazanýr. Henüz 13 yaþýnda bile deðildir ama çok önemli iki savaþ madalyasý sahibidir. Salihlili Mehmed’in bu baþarýlarýný takiben Çanakkale’de aylardýr sürmekte olan savaþ, düþman kuvvetlerinin Seddülbahir’i terketmesiyle sona erer. Salihlili Mehmed’in hayali, diðer cephelerde görev yapmaktýr.
