Fidel Castro karizmatik bir liderdi. Yaþarken bir efsaneye dönüþmüþtü, ölümü de çok ses getirdi. Seveni de çoktu, sevmeyeni de… Hatta Hitler gibi ‘nefret objesi’ne dönüþen karizmatik liderler de vardýr. Büyük hareketler, akýmlar, ideolojiler ortaya koyup, kitleyi peþinden sürükleyen, köklü dönüþümlere imza atan liderler olumlu veya olumsuz muhtevasýndan baðýmsýz olarak karizmatik lidere dönüþürler.
Olumsuz örneklerin yanýnda Gandi, De Gaulle, Churcill, Humeyni, Martin L. King de karizmatik liderdi. Örneðin M. Kemal Atatürk birçok yönden karizmatik bir lider olarak tarihe geçmiþtir. Atatürk, Samsun’a ayak bastýðýnda kurtarýcý olarak görülürken Kurtuluþ savaþýný kazanýp Cumhuriyet kurulduðunda kahraman olarak algýlanmýþtýr. Atatürk karizmatik liderdir çünkü büyük bir kitleyi peþinden sürüklemiþ, bir ideoloji üretmiþ vemitolojik karaktere dönüþmüþtür.
Erdoðan karizmatik lider midir?
Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn büyük, etkili, baþarýlý bir lider olduðuna þüphe yok. Peki, Erdoðan karizmatik lider olarak tanýmlanabilir mi?
Belediye Baþkanlýðý döneminde halkýn sevgisini kazanan Erdoðan, 28 Þubat sürecindeki büyük gerilimler, ülkeyi sarsan iki ekonomik kriz ve iki büyük deprem sonrasýnda yaþanan sosyal/siyasal çalkantýlarda ‘umut’ olarak görülmüþ ve iktidara gelmiþtir.
Erdoðan 1990’lý yýllarýn sonunda ‘karizmatik kiþilik’ olarak öne çýkmýþ, 2003’ten sonra elde ettiði baþarýlarla ve maruz kaldýðý büyük meydan okumalar karþýsýnda sergilediði mücadeleyle ‘karizmatik otorite’ye, ‘karizmatik lider’e dönüþmüþtür.
Erdoðan kendi siyasi hareketini/ideolojisini üretmiþ, halk kitlesini peþinden sürükleyen bir siyasi cazibeye ulaþmýþ ve bölgesel etkiye sahip bir kahraman olarak konumlanmýþtýr.
A. Vahap Kaya Erdoðan’ýn karizmatik lider olmadýðýný anlatan kitabýnda (2003 yýlýnda çýktýðý için Baþbakanlýk ve Cumhurbaþkanlýðý dönemini doðal olarak ýskalamýþ oluyor) toplumsal star gibi dönemsel ilgi çeken liderlerin karizmatik olmadýðýný söyler ve þöyle bir yargýda bulunur: “Bireyler artýk karizmatik lider için kendisini tehlikeye atma, kendi varlýðýný hiçe sayma düþüncesinde deðildir. Liderin isteði doðrultusunda kurþunlara güllerle karþýlýk verme düþüncesi kalmamýþtýr”.
Erdoðan’ýn 15 Temmuz þahlanýþý
15 Temmuz’a kadar hiçbir siyasi lider darbelere karþý halk gücünü kullanarak bir direnç ortaya koyamamýþtýr. Cezaevinde eziyet çeken, asýlan, onurlu duruþ sergileyen veya þapkasýný alýp giden liderlerimiz olmuþtur ama halký sokaða davet edip, sivil direniþ sergileyebilen olmamýþtýr. Bu yüzden maðduriyet tak baþýna karizmatik güç oluþturmaz. Sistemin iðdiþ etme darbelerine direnen, mücadele ederek sonuç alan lider karizmatik etkiye ulaþýr. Halký savaþ uçaklarýnýn, tanklarýn önüne çýkarýp cunta darbesini püskürtebilmek, yedi düvelin her türlü saldýrýsýna karþý ayakta kalabilmek Erdoðan’ýn liderliðini tartýþmasýz hale getirmiþtir.
Türk siyasetinde parlak vizyonuyla ve üstün kabiliyetiyle öne çýkan ama siyasette tutunamayan liderler vardýr. Ýdeolojik hareketler inþa edip belli bir toplum kesiminde kurtarýcý olarak görülen liderler de vardýr. Dönemsel popülaritesiyle seçim kazanan, halkýn desteðine mazhar olan liderler de vardýr. Ama kanýmca, Atatürk’ten sonra Erdoðan gibi karizmatik olarak tanýmlanabilecek bir siyasi lider ortaya çýkmamýþtýr. 15 Temmuz bunun ispatýdýr.
Bugün Erdoðan’a siyaseten karþý olanlar, desteklemeyenler bile ülkenin geleceðiyle Erdoðan’ýn siyasi varlýðý arasýndaki iliþkiyi kabullenmektedir.
Halkýn ve liderin birbirini ‘dayanak noktasý’ olarak görerek birbiriyle özdeþleþtiðini, kaderdaþ olduðunu düþünmesi ender rastlanan bir durumdur.
Dönüþtürücü lider olarak halkýn üzerinde büyük tesirler oluþturabilen Erdoðan, ‘paradigma’yý deðiþtirecek çýkýþlar yapabilmekte dünya sistemine karþý da sorgulayýcý bir tavýr sergileyebilmektedir. Erdoðan’ýn ezberleri bozup, tabularý yýkan ‘put kýrýcý’ mahiyeti yerel statükoyu ve küresel egemenleri rahatsýz ediyor. Her saldýrý ise dik durmayý beceren Erdoðan’ýn karizmasýný daha da büyütüyor. Erdoðan halkýn büyük sevgisi ve sergilediði liderlikle yaþarken efsaneye dönüþmüþ durumda...
