Türkiye Suriye savaþýnýn içine çekilmemek için þimdiye kadar hep direndi. Muhaliflere destek oldu, mültecilere kucak açtý, Esad karþýtý koalisyonlara katýldý, PKK ile mücadele ederken PYD ile olan mesafesini korumaya dikkat etti, hatta uçaðý düþürüldüðü zaman bile orantýsal tepki vermeye özen gösterdi. DAEÞ’e karþý açýktan cephe almamaya, dolayýsýyla da þiddeti ülkesinden uzak tutmaya çalýþtý.
Ancak artýk direnci kýrýldý, sabrýnýn sýnýrlarý zorlandý. Önce AB, ABD, PKK yakýnlaþmasýný kýrmak, PYD’nin yayýlmasýný önlemek için müttefiklerine üslerini açtý, DAEÞ’e karþý da doðrudan operasyon yapmaya baþladý. PYD’nin Fýrat’ýn Batýsýna geçme teþebbüslerine karþý çýktý. Uyarýlarýný ciddiye almayan Rusya’nýn uçaðýný düþürdü. Bir kaç gün önce de tank ve askerlerini büyük bir olasýlýklý yakýnda baþlayacak Musul operasyonunda görev almak üzere Irak sýnýrlarýnýn içine soktu.
***
Uçaðýn düþürülmesi bir yandan Türkiye’nin caydýrýcýlýðýný arttýrýrken, diðer yandan da baþýnýn Rusya ile belaya girmesine, ambargolara ve propaganda saldýrýlarýna maruz kalmasýna yol açtý. Çýkan kriz her ne kadar iyi yönetilse, Rus tarafý yatýþtýrýlmaya çalýþýlsa da, týrmanma riski ne yazýk ki mevcut. Askeri reaksiyon vermeyeceðini söyleyen Rusya’nýn bir bahane bulmayacaðýnýn garantisi yok. Bölgeye getirdiði silah sistemlerine bakýldýðýnda da zaten boþ bulunmamamýz gerektiði ortaya çýkýyor.
PYD de hem Viyana sürecinden dýþlanmasýndan, hem de Fýrat’ýn batýsýna geçememesinden rahatsýz. Açýðý Rusya ile kapatmaya gayret ediyor. Rusya da, Amerika da PYD’ye karþý mesafeli. Ortak hareket ediyorlar ancak ortaklýk kurmuyorlar. Askeri destek veriyorlar ama abartmýyorlar. PYD Rusya için kurmaya çalýþtýðý yeni Ortadoðu düzenin þimdilik asli bir parçasý deðil. ABD ve pek çok AB ülkesi için de PYD yine þimdilik kaydýyla DAEÞ’e karþý savaþýn gönüllü askerleri olmanýn ötesinde bir anlam taþýmýyor.
Irak, yani Baðdat ise Türkiye’den rahatsýz. O kadar ki lafý ciddiye alýnmasý gereken önemli insanlar Kuzey Irak’taki Türk askerlerinin havadan vurulmasý gerektiðini bile söylüyor. Belli ki Baðdat Türkiye’nin askeri varlýðýný egemenlik haklarýnýn ihlalinin ötesinde bir yerde görüyor. Siyaset diline yansýyan düþmanlýk Türkiye için sadece Suriye’de deðil Irak’ta da risk oluþturuyor. Sorunun içine ve derinliklerine çekilme tehdidini beraberinde getiriyor.
Tüm bunlarýn ötesinde son bir kaç gündür Murat Yetkin’in Radikal’deki köþesinde dile getirdiði dar bir bölgeye sýkýþan aþýrý askeri yýðýlmanýn ortaya çýkarttýðý riskler de var. Unutmayalým ki, herkes görünürde IÞÝD’e karþý savaþýyor olsa da stratejik hedefler farklý. Rusya bölgesel hegemonya derdinde. Fransa IÞÝD’den intikam almak, Ýngiltere Fransa’dan ve Almanya’dan geri kalmamak, Almanya ise ortaðý Fransa ile dayanýþma göstermek istemekte. Böyle bir ortamda her an her þey olabilir, küçük bir kývýlcým dünyayý savaþa sürükleyebilir.
Rusya’nýn Ukrayna müdahalesine ve bir kýsmýný ilhak etmesine gösterilen hoþgörü ve anlayýþ Suriye sorununda Moskova’nýn daha atýlgan davranmasýna, istediði çözümü dayatmak için DAEÞ gerekçesiyle Suriye’deki varlýðýný pekiþtirmesine yol açtý. Moskova Ýran, Irak, Suriye, Lübnan üstünden bir tür zimmi ittifaklar zinciri oluþturuyor. Washington aðaçlara baktýðý için ormaný görmedi, Rusya yayýlmacýlýðýný ciddiye almadý. Fakat er ya da geç bakacak, baktýðý zaman da gördüðünden hiç memnun olmayacak.
***
Ýþte tüm bu riskler yüzünden Türkiye’nin kendini her türlü olasýlýða hazýrlamasý gerekiyor. Artýk aidiyet üstünden maksimalist hedefler gütme devri bizim için kapandý. Bundan sonra bölge ve dünya dengelerindeki deðiþimleri çok iyi takip etmemiz, AB ve ABD ile bir süredir ihmal ettiðimiz iliþkilerimizi, onlarýn her istediðini yapmadan ama beklentilerini karþýlayarak ve sorunlarýmýzý çözme iradesi göstererek onarmamýz þart.
Bunun en kestirme yolu da imajýmýzý tazelemekten geçiyor. Ýnsan haklarýna saygýyý ön plana çýkartan bir reform süreci, Ýsrail’le diplomatik sorunlarýn çözümü, Kürt sorununu önceleyen anlayýþýn yeniden canlanmasý, toplumsal siyasi tansiyonun düþürülmesi ve Can Dündar gibi ifade özgürlüðünün sembolü gazetecilerin serbest býrakýlmasý bunlarýn baþýnda geliyor. Hepsi bizim için de gerekli, dünyayla iletiþimimiz için de...
