Deniz Baykal sonrasý CHP’de liderlik koltuðuna oturan Kemal Kýlýçdaroðlu, partisindeki bu deðiþimi “Yeni CHP” sloganýyla açýklamýþtý. Aradan geçen 1 yýl içinde CHP’de hissedilir bir deðiþiklik yaþanmadý.
Baþbakanýn bu baðlamda ‘yüz nakli yetmez doku nakli gerekir” sözü, CHP’de statükonun devamýna iliþkin ironik bir göndermedir.
CHP’de yapýsal dönüþüm talebinin sekteye uðramasý veya talebin “yeni” sözcüðüne lafta sýkýþýp kalmasýnýn fazlaca gerekçesi sayýlabilir; bunlar arasýnda öne çýkan temel iki unsurdan biri lider zaafý diðeri tabandaki katý “laik/Atatürkçü” direncidir.
Metropoll’ün 4 ay önce bu konuda yaptýðý kapsamlý kamuoyu araþtýrmasý, Kýlýçdaroðlu sonrasý CHP’de yaþanan dönüþüm çatýþmasýna iliþkin önemli ipuçlarý veriyor.
Hazindir, birkaç gün önce parti yönetiminden istifa eden Gürsel Tekin de “Yeni CHP” söylemiyle yola çýktý, güdülmek istemediðini söyledi. Ona göre de Kýlýçdaroðlu CHP’yi yenileyemedi, aksine “güden lider” algýsý oluþturdu.
Tekin ne kadar haklýdýr, ayrýca deðerlendiririz. Kabul etmek gerekir, seçmenlerin siyasal tercihlerinin biçimlenmesinde “lider” çok önemlidir.
Kötü lider oydan eder
Metropoll’ün geçen ay yaptýðý son ankette seçmenlerin yüzde 21’i kendi partisinin liderini yetersiz bulduðu için bir baþka partiye oy verdiðini söylüyor. Lider yüzünden baþka partiye oy veren seçmen aðýrlýklý olarak MHP (Yüzde 28) ve CHP’de (yüzde 20) bulunuyor.
Ayrýca seçmenin yüzde 12’si önceki seçimlerde liderini/partisini beðenmediði ya da oy vermeyi önemsemediði için sandýða gitmemiþ veya oyunu iptal etmiþ.
Lider performansý oy tercihlerini böylesine derinden etkilerken CHP’ye nasýl yansýyor? Ayný ankete göre; tüm seçmenlerin yüzde 63’ü, CHP’lilerin yüzde 44’ü Kýlýçdaroðlu döneminde yapýlan son iki kongreden sonra da partide liderlik sorununun çözülmediðine inanýyor.
Anlaþýlýyor ki, CHP’deki küçülme veya duraðanlýðýn bir önemli nedeni, liderlik sorunu...
Yeni parti
CHP bakýmýndan daha vahimi, yönetim ve taban arasýnda “temsil”, “güven” ve “ideolojik” uçurumun giderek derinleþmesi.
Tüm seçmenlerin yüzde 65’i, CHP’lilerin yüzde 44’ü CHP’nin sol veya sosyal demokrat seçmenleri temsil etmediði kanýsýnda. Bu ayrýþma, CHP’nin önündeki en ciddi kriz konularýndan biridir.
Anket sonuçlarý açýkça yenileþme talebinin sözde kaldýðýný gösteriyor. Seçmenlerin yüzde 55’i CHP’nin geleneksel olarak temsil ettiði deðerleri ve siyasal ilkeleri koruduðuna inanýyor. Yani CHP’nin yenilikçi deðil gelenekçi bir siyasi yapý olduðu kanýsý hakim tabanda.
Bu çatýþma derinleþirse yeni parti doðar mý veya doðarsa þansý var mý?
Ankete katýlanlarýn yüzde 54’ü, CHP’li seçmenin yüzde 42’si CHP yerine onun temsil ettiði deðerleri ve siyasal ilkeleri benimseyen yeni bir partiye ihtiyaç olduðuna inanýyor. Bu tablo, CHP’deki çatýþma derinleþirse yeni parti fikrini ateþleyebilir.
Yeni parti fikrini savunanlar arasýndaki temel sorun, ideolojik bütünlüðün olmamasýdýr. Yeni partiye ihtiyaç duyanlarýn yüzde 29’u bu partinin CHP’ye oranla daha demokrat, yüzde 28’i halkýn geleneklerine daha saygýlý, yüzde 17’si daha milliyetçi/Atatürkçü, yüzde 4’ü daha solda olmasýný istiyor.
Ancak muhalefet boþluðu konusunda genel mutabakat var; ankete katýlanlarýn yüzde 58’i AK Parti karþýsýnda muhalefet boþluðu olduðunu düþünüyor. Bu görüþe CHP’liler yüzde 64, MHP’liler yüzde 70, BDP’liler yüzde 77 oranýnda katýlýyor.
Yani, muhalefet de muhalefet boþluðu olduðu kanaatinde...
Liderler arasýnda uçurum
Bu kanaatin oluþmasýnda liderlere duyulan güven de hayli etkili. Vatandaþýn yüzde 64’ü Recep Tayyip Erdoðan’ýn baþbakanlýk görevini yapýþ tarzýný onaylýyor. AK Partiye oy verenlerin ise yüzde 92’si bu þekilde düþünüyor.
CHP’de durum farklý; ankete katýlanlarýn yüzde 31’i, CHP’ye oy verenlerin yüzde 68’i Kýlýçdaroðlu’nun muhalefet tarzýný onaylýyor.
Baþka bir ifadeyle; liderlerin yoðurt yiyiþ þekline onay AK Parti tabanýnda yüzde 92’ken bu oran CHP tabanýnda yüzde 68’e geriliyor. Bu düþüþ, CHP’de lider ve taban arasýnda kontrol altýna alýnmasý gereken bir güven sorunu olduðunu gösteriyor.
Ayný þekilde liderlerin kamuoyundaki “beðeni” ve “güven” algýsý da dikkat çekicidir. En beðenilen lider sýralamasýnda birinci olan Baþbakan yüzde 40’lýk bir oranla zirvede. Ýkinci sýradaki CHP Liderinin beðeni oraný yüzde 9’dur.
Güven sýralamasýnda da durum farklý deðil; Erdoðan yüzde 43, Kýlýçdaroðlu yüzde 13 puanla sýralanýyor.
Beðeni ve güven listesinde baþbakan ile ana muhalefet lideri arasýndaki bu uçurum, iktidar/muhalefet dengesi bakýmýndan onarýmý güç bir durumdur.
Velhasýl çanlar CHP için çalýyor.
