Anayasa’nýn 69. Maddesine göre parti kapatma iki halde mümkün: 1- “Parti tüzüðü ve programýnýn 68. maddenin 4. fýkrasý hükümlerine aykýrý olmasý bulunmasý halinde temelli kapatma kararý verilir.”
68. maddenin 4. fýkrasý da diyor ki: “Siyasi partilerin tüzük ve programlarý ile eylemleri, devletin baðýmsýzlýðýna, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüðüne, insan haklarýna, eþitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliðine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykýrý olamaz; sýnýf veya zümre diktatörlüðünü veya herhangi bir tür diktatörlüðü savunmayý ve yerleþtirmeyi amaçlayamaz; suç iþlenmesini teþvik edemez.”
2010’da bu maddeye ‘kapatmayý zorlaþtýran’ iki önemli kural eklenmiþti:
a- Bu karar ancak, ‘bu nitelikteki fiillerin iþlendiði bir odak haline geldiðinin Anayasa Mahkemesi’nce tespit edilmesi’ halinde verilebilir.
b- AYM, ‘odak’ tespiti yapsa da, cezayý ‘devlet yardýmýnýn kesilmesi’ne çevirebilir.
2- “Yabancý devletlerden, uluslararasý kuruluþlardan ve Türk uyruðunda olmayan gerçek ve tüzel kiþilerden maddi yardým alan siyasi partiler temelli olarak kapatýlýr.”
Burada dikkati çeken nokta þu;
Birinci kapatma gerekçesinde kapatma dýþýnda cezalar öngörülürken, ‘yabancý ülke, kurum veya kiþilerden maddi yardým alma’ konusunda tek seçenek ‘kapatma’ olarak görünüyor.
Birinci madde, -bir parti kapatýlacaðýný bile bile parti tüzüðü ve programýna kapatma gerekçesi olacak ifadeler koymayacaðýna göre- daha çok söylem ve eylemlerin ‘yorumlanmasýna’ dayalý. Ayrýca kapatma öncesi iki ceza daha öngörüyor.
Ýkinci madde ise doðrudan kapatmayý öngörüyor. Ancak burada da yoruma açýk siyasi söylem veya eylemler deðil doðrudan ‘para trafiðini kanýtlayacak belgelerin’ aranmasý öngörülüyor. Dolayýsýyla kendi içinde ciddi bir neredeyse ‘imkansýzlýk’ barýndýrýyor. Eðer parti kapatýlmayý göze alarak pervasýzca ‘yabancý yardýmý’ almaya tevessül ettiyse o zaman zaten bir ‘siyasi’ kapatmadan da söz edilemez.
***
2010 deðiþikliðinde partilerin kapatýlmasý konusunda Anayasa Mahkemesi ‘nihai karar mercii’ olmaktan çýkarýlmasý, AYM’nin kapatma kararýnýn TBMM’de onanma þartý getirilmesi düþünülmüþtü.
Ancak AK Parti grubunun önerdiði bu düzenleme muhalefetin ret oylarýyla TBMM’den geçememiþti.
Arþivi taradýðýmda, 3 Mayýs 2010 tarihli Milliyet gazetesinde þu haberi buldum: “Parti kapatma davasýný Meclis iznine baðlayan 8. madde 327 oyda kaldý ve reddedildi. AK Parti kulislerinde büyük bir hayal kýrýklýðý yaþanýyor. Sonuç, CHP ve MHP milletvekillerince sevinçle karþýlandý.” Haberde CHP Grup Baþkanvekili Hakký Süha Okay’ýn “Milletvekilleri vicdanlarýnýn sesini dinledi” sözleri yer alýyor.
Muhalefet partilerinin parti kapatmayý TBMM onayýna baðlayan düzenlemeyi engellemesine raðmen, yasalarýn yorumlanmasýnda ‘kanun koyucunun muradý’ gözetileceðinden, gerek Yargýtay Cumhuriyet Baþsavcýlýðý, gerekse Anayasa Mahkemesi’nin ilke olarak ‘partilerin kapatýlmamasý’ yönünde yorum yapmalarý beklenir. Bu da, Türkiye’de artýk -amiyane deyimle- ‘yuh artýk’ dedirtmedikçe parti kapatýlmayacaðý anlamýna gelir.
***
O halde CHP Genel Baþkaný Kemal Kýlýçdaroðlu’nun, bir ‘paralel’ Twitter hesabýna dayanarak “bize kapatma davasý açacaklar” demesinin anlamý nedir?
Bunun için CHP’nin AK Parti’ye yönelik siyasi söylemi içinde “Kapatma davalarýyla maðduriyet edebiyatý yaptýlar”ýn yerine bakmak gerekiyor.
CHP, AK Parti’nin kapatma davalarý ve silahlý-silahsýz bürokrasinin baskýsý altýndaki büyümesini, “Bu baskýlar ters tepti, AK Parti’ye yaradý” diye yorumladý.
Þimdi “Belki bize de yarar” arayýþýnda.
Daha önce bunu HDP de denemiþti; yüzde 6’larý aþmaya baþlayýnca bu söylemi býraktýlar.
O halde bugün bakacaðýmýz þey, bu söylemi neden CHP’nin devraldýðý...
Konda Araþtýrma’nýn Baþkaný Bekir Aðýrdýr’ýn analizi ýþýk tutabilir: “HDP’nin barajý geçebilmesinin yolu Batý’dan Türklerden alacaðý oya baðlý. HDP’nin CHP’nin durumundan dolayý bir fýrsatý var. ... Batý seçmeni biraz HDP’ye bakacak biraz da CHP’nin aday listelerine bakacak. Yine kendilerini CHP’ye kerhen oy vermek durumunda hissederlerse bu çözülme daha hýzlý olur.”
Son anketler, CHP’nin yüzde 22-25 bandýnda olduðunu ve HDP’ye oy kaymasýnýn devam ettiðini gösteriyor.
CHP, siyaset açýðýný maðduriyetle kapatmaya çalýþýyor.
