Avrupa’da Euro Bölgesi’ndeki borç krizi, daha da fazla koku yapmasýn diye sarýp sarmalanmýþtý. Þimdi sarýlý yerlerinden dikiþler atmaya baþladý. Yunanistan krizin en uç noktasýydý. Yunanistan’ý -Kurtarma- adý altýnda arsasý üzerine çevreye zarar vermeden yýktýlar. Avrupa bankalarýna 3 yýllýk bedava para verdiler ve bundan sonra durumun idare edileceðini düþündüler. Ama idare olmuyor. Ekonomik kriz hem hükümetlerin bütçelerini vurdu, hem de siyasi tarafa sýçradý. Artýk Avrupa’da hem ekonomik, hem de siyasi kriz var. Seçmen bunaldý ve acil çözüm istiyor. Kimsede de cesaret yok ki, -acil çözüm yok, hatta borcu ödemekten baþka çözüm yok- desin.
Yunanistan: Kriz hesapta kontrol altýnda, ancak ekonomi her gün daha daralýyor. Halk öfkeyle 6 Mayýs seçimini bekliyor. Burada soru: Ana partiler ne kadar oy kaybedecek, marjinal partiler ne kadar güçlenecek? Marjinal-popülist, hatta fanatik partilerin güçlenmesi ve koalisyon hükümeti, siyasi krizi körükleyecektir. Yunanistan kör topal giden yeni programý siyasi daðýnýklýkla götüremez. Siyaset zaten bu programý istemiyor. Öte yanda, Yunanistan’ýn Euro’da kalamayacaðýný herkes görüyor.
Ýspanya ve Portekiz: Kriz mali boyutta sürüyor. Hükümetlerin bütçe kýsýntýsý yaparak harcamalarý azaltmasý, kemer sýkýp maliyeleri düzetmesi öngörülmüþtü. Kemer sýkýlýyor, ancak konan zor hedeflere ulaþýlmýyor. Ýki ülkenin bu yýl için borçlanmalarýnda sorun görülmese de, borç vadeleri hýzla kýsalýyor. Kýsa vadeli borç çevirmek gibi zor ve stresli durumla karþý karþýyalar.
Portekiz: Sonbaharda IMF, Avrupa Merkez Bankasý ve mümkün olan herkesten -Yardým- istemesi bekleniyor. Portekiz’de henüz siyasi bir yansýma yok. Ancak Ýspanya, merkezi bütçeyi toparlamak için frene basarken, yarý-özerk bölgelerin bütçelerini de kýsmak istiyor. Merkezi hükümetin müdahalesi, bu bölgelerle zaten var olan gerilimi týrmandýrabilir. Ayrýca kemer sýkma önlemleri, Yunanistan gibi sokaðý karýþtýrabilir.
Ýtalya: Ýtalya’da teknokrat baþbakan Monti duruma hakim gibi. Ancak o da -Tavþana kaç, tazýya tut- oynuyor. Önceki haftalarda -Kriz bitti- diye açýklamalar yapýp üstünlük saðlamaya çalýþtý, kimseyi inandýramadý. Çalýþma Yasasý’ný deðiþtirmeye çalýþtý, tam deðiþtiremedi. Yapýsal reformlar sokaðý rahatsýz ediyor. Ýtalya’da sokaðýn karýþma riski var.
Fransa: 6 Mayýs’ta ikinci tur seçim yapýlacak. Hollande ve Sarkozy arasýnda -Fransa- konularý yok, AB ve Euro sorunlarý var. Hollande þimdilerde atýp tutuyor: Avrupa Merkez Bankasý’nýn para saçmasýný istiyor. Almanya’nýn gözbebeði olan ve Avrupa’nýn sorunlarýný aðýrlaþtýran -Mali Pakt’ý deðiþtirmekten söz ediyor. Hollande seçildikten sonra -aklý baþýna gelir, devlet adamlýðý yapar- dense de, bu kesin deðil. Hollande Almanya ile elense çekecek gibi duruyor. Artýk kim yenerse...
Hollanda: En þaþýrtýcý olan da bu ülke oldu. Kuzey Avrupa’da Almanya eksenindeki varlýklý Hollanda, bütçe nedeniyle siyasi krize girdi. Bütçe kýsýntý oraný kavgasý, Euro ve Brüksel kavgasýna döndü. Hollanda bütçesini toparlayamýyor. Euro’nun genel sorunu þimdiye dek Akdeniz kýyýsýndaki -tembel, dalgacý- ülkelerin sorumsuzluklarýna ihale edilmiþti. Ama þimdi Kuzey ülkesi krizde. Hollanda Almanya’ya yakýn duran bir Kanka idi.
Ve Avrupa genelinde ekonomik kriz, siyaseti zorlamaya baþladý. Avrupa þu partiyi alýp, öbür partiyi getirerek ekonomik krizi aþamaz, çünkü borç, daðlar kadar. Borcun ödenmesi için yeterli ekonomik faaliyet yok, ekonomi daralýyor. Siyaset raydan çýkmýþ ekonomiyi nasýl çalýþtýracak? O yüzden herþeyi çöpe atýp, Brüksel’e, Almanya’ya, Avrupa Merkez Bankasý’na, bankalara vs rest çeken siyaset ilgi görüyor. Bu siyaset marjial ve aþýrý uca uzanýyor, örneðin ýrkçý oluyor.
Avrupa’da siyaset kaynamaya baþladý. Ekonomik krizler her zaman en riskli, en aþýrý - marjinal siyaseti tetiklemiþtir. Þimdi o noktaya geliyoruz. Avrupa sorunlarýný çözmedi, yalnýzca erteledi ve orada durdu. Ertelenmiþ sorunlarýn yýðýldýðý kavþaklara yaklaþýyoruz.
twitter.com/selimatalayny
