Çýta çok yükselince iyi film çekseniz de tatmin olamýyorsunuz

Nuri Bilge Ceylan’ýn Ahlat Aðacý filmini Cannes’a gidenler dýþýnda bizler de seyrettik sonunda. Ceylan kalitesini taþýyan ama onun kariyerinde yeni bir þey ifade etmeyen bir film Ahlat Aðacý.

Nuri Bilge Ceylan aldýðý ödüller, sinematografisi ve belli bir derdin etrafýnda inatla dolanmasýyla Türk sinema tarihinin belki de en kariyerli yönetmeni oldu. Hani en iyi yönetmeni demek istiyorum ama Türk sinemasýndaki diðer yönetmenlere saygýsýzlýk olur diye söyleyemiyorum. Böyle bir kariyere sahip yönetmenin yeni filmi herkesten önce kendisi için büyük bir meydan okuma herhalde. Sadece bunun baskýsý bile insaný bozmaya yeter. Ceylan bu mesleki baskýyla iyi baþa çýkan isimlerden biri. Çünkü Bir Zamanlar Anadolu’da ve Kýþ Uykusu ile yükselttiði çýtayý geçmesi çok zordu. Filmi seyrettiðimde Ahlat Aðacý’nýn bu iki filmin gerisinde kaldýðýný düþündüm. Buna raðmen Cannes’da izleyicinin ayakta alkýþlamasýný da hak ettiðini söylemeliyim. Peki bu sýnýrlý baþarýnýn sebebi nedir? Bu sebebi anlayabilmek için filmin öyküsünü anlatmalýyýz. Yazýnýn bundan sonrasý spoiler içerebilir ama bu filmin kritiðini de baþka türlü yapamayýz. Öykünün kahramaný Sinan üniversiteyi bitirmiþ ve kasabaya, evine dönmüþ yazar olma hayalini kuran bir adamdýr. Bu tecrübeyi yaþayan birçok genç gibi yazdýðý Ahlat Aðacý kendi karakterinin kör düðümlerini açmaktadýr. Ceylan’ýn ilk ve orta dönem filmlerinin baskýn duygusu olan yabancýlaþma, yalnýzlaþma bu filmin de belirleyici duygusu. Sinan hem taþrada hem de þehirde kök salamayan ve bunun baskýsýný taþýyan, ayrýca babasýnýn yenilmiþliðinin moralsizliðiyle haþýr neþir olmuþ bir adamdýr. Kitabýyla bunlarý kusmak, belki hem saldýrmak hem de barýþmak istemektedir. Tabii her erkek evlat gibi en baþta babasýyla yapýlmalýdýr bu hesaplaþma. Babasýnýn hayata teslim oluþunun ve hiç bir þey için mücadele etmemesinin tek ayrýcalýðý olan sevdiði köpeði kendi hayallerini gerçekleþtirmek için satacak, gelen parayla kitabýný bastýracaktýr. Filmin finalinde bile bu acýmasýz intikamdan baba haberdar olmaz. Babanýn yaþadýðý bu büyük acýnýn sayesinde ortaya çýkan kitap baba oðulun hayatta tekrar birleþmesine veya birbirlerini anlamalarýna sebep olabilir. Filmin finali bize böyle bir seçenek sunsa da bu birleþmenin imkansýzlýðý izleyicinin imgesinde yatmaktadýr. Çünkü o kitabýn bedelini ödeyen baba bundan bihaberken oðul babaya ödettiði bedelin hep bilincinde olacaktýr. Peki bu film niye Ceylan için ileri bir adým deðil. Çünkü Ceylan bu yabancýlaþma ve uyumsuzluk hikayelerini çok önceleri çekti. Kasaba, Mayýs Sýkýntýsý, Uzak bu tür hikayeleri büyük baþarýyla sinemaya taþýdýðý filmlerdi Ceylan’ýn. Daha sonra gelen Bir Zamanlar Anadolu ve Kýþ Uykusu farklý bir düzleme, daha profesyonel bir tarza ve daha olgun kahramanlara yöneldiði filmlerdi. Bütün bu sebeplerden Ahlat Aðacý, Ceylan’ýn sinematografisinde zirvede yer almayacaktýr. Buna raðmen Ceylan’ýn bence en büyük yeteneklerinden olan oyuncu yönetimi bu filmde de kendini belli ediyor. Baba karakterini canlandýran Murat Cemcir ve Sinan’ý oynayan Aydýn Doðu Demirkol on numaralýk performanslar göstermiþler. Bu iki ismin komedyen etiketi taþýdýðýný düþünürsek, bu kadar aðýr ve bol diyaloglu bir filmdeki baþarýlarý için yönetmene kocaman bir bravo demek gerekir.