HSYK’nýn, aralarýnda özel yetkililerin de bulunduðu bazý savcýlarýn yerini deðiþtirmesi “özel yetki ayarý” diye haberleþtirildi dünkü gazetelerde. Elbette HSYK’nýn özel yetkilerin “yetki sýnýrýný aþmak için” kullanýlmasýna karþý atabileceði adýmlar var. Ancak görev yeri deðiþtirmek onlardan biri deðil. Velev ki olsa, en etkisizi olurdu... HSYK, savcýlarýn bugüne kadar “usul”e iliþkin hatalarýný en aza indirmek için örneðin baþsavcýlarý savcýlar üzerinde daha fazla etkili kýlabilir, usul konusunda savcýlara daha net sýnýrlar çizebilir.
Ancak hükümetin kastettiði bu deðil. Biraz ilerisi...
Ancak bu “ileri önlem” ihtimali, daha taslaðý bile ortaya çýkmadan “ölüm-kalým meselesi” olarak addedildi; “Özel yetkileri alsanýz da bizi durduramazsýnýz” imalý, kendi çapýnda “Yüce Divan” tehdidine kadar vardýrýlan tepkilere neden oldu.
Hükümet henüz ileri gitmeden bu kadar ileri sözler sarf etmek ayrýca analize muhtaç olabilir. Ancak biz Ankara’da CMK 250. madde konusunda son durumu, hükümetin tutumunu ve olacaklara iliþkin güçlü ihtimalleri belirterek, kafalarý netleþtirmeye çalýþalým.
1- Savcýlar ve mahkemelerin özel yetkileri “görev ve yetkilerini aþacak þekilde” kullanmasýnýn önlenmesine iliþkin neler yapýlabileceði Adalet Bakanlýðý’nca araþtýrýldý. Dünyadaki örnekleri, Türkiye’deki durum, hatalý bulunan örnekler ve bunlara karþý atýlabilecek adýmlar “istenen” ve “istenmeyen” sonuçlarý ortaya konularak raporlandý. Çalýþma, bir yasal düzenlemenin ön hazýrlýðý olarak “çok seçenekli” yapýldý.
2- Bu çalýþma, Baþbakanlýk’a gönderildi. Burada ilgili bakanlýklar ve yasa hazýrlamakla görevli yetkililer tarafýndan masaya yatýrýldý.
3- Deðerlendirmeye alýnan ihtimaller konusunda parti yetkilileri de bilgilendirildi, görüþleri alýndý.
4- Baþbakanlýk’taki deðerlendirme henüz bitmedi, devam ediyor. Gerekirse Adalet Bakanlýðý’ndan ek çalýþma istenebilecek.
5- Bu aþamada Baþbakan Yardýmcýsý Bülent Arýnç’ýn “CMK 250. madde konusunda bir yasa tasarý veya taslaðý yok. Konu üçüncü veya dördüncü yargý paketlerinin içinde de deðil” sözleri doðru. Özel yetkiler konusu iki yargý paketinden ayrý deðerlendiriliyor ve henüz bir tasarý veya taslak haline getirilmiþ deðil.
6- Hükümet, CMK 250. madde deðiþikliði konusunda bir yöntem üzerinde karar verdiðinde bunu iki yolla yapabilecek. Ya hükümet tasarýsý olarak TBMM’ye gönderilecek ya da milletvekillerinin imzasýyla önerge verilerek baþka bir yasayla birlikte çýkarýlacak. Bu durumda 250. madde deðiþikliðine iliþkin önergenin Üçüncü Yargý Paketi’ne ekleneceði tartýþmasý var Ankara’da. Ancak “Bu kadar önemli bir deðiþiklik önergeyle deðil hükümet tasarýsý olarak ayrýca Meclis’e getirilmeli” diyenler de aðýrlýkta. Ve ikinci olasýlýk daha yüksek.
7- Özel yetkilerin sýnýrlandýrýlmasý konusunda hükümette aðýrlýklý görüþ þu: Sürmekte olan darbe, çete ve terör davalarýný olumsuz etkilemeyecek; bu alanlarda olasý soruþturmalar veya devam eden soruþturmalarýn daha derinlere inmesi ihtimalini de göz önüne alarak, savcýlarýn elini zayýflatmayacak. Ancak savcýlarýn MÝT Müsteþarý’nýn ifadeye çaðrýlmasý veya gözaltýlarda, tutuklamalarda daha hassas davranmalarý saðlanacak; Türkiye’yi AÝHM önünde zor duruma düþüren davalara sebebiyet vermeyecek kararlar almalarý için daha çok takdir yetkisi tanýnacak. Bu da bir yanýyla, örneðin, mümkün olduðunca tutuklama dýþý önleyici tedbirler alýnmasý demek.
8- Devam eden CMK 250. madde deðiþikliðine iliþkin senaryolarýn hiçbirine dair tek bir madde bile basýna sýzdýrýlmýyor. Hükümet, darbecilerle, vesayet odaklarýyla, terörle ve çetelerle mücadele konusundaki tutumunun bir “güven kaynaðý” olarak görülmesini istiyor ve özel yetkilere iliþkin düzenleme yaparken samimiyetinin sorgulanmasýna tepki gösteriyor.
9- Baþbakanlýk’taki deðerlendirmenin bir yasa tasarýsýna dönüþmesi TBMM’nin tatile çýkmasýndan önce beklense de, tatil sonrasýna da kalabilir.
