Amerika ziyaretimde kitapçýda tesadüfen sayfalarýný çevirip, hemen etkilenip aldýðým kitabý okudum. Kitabýn yazarý Susan Forward. Baþlýðý ise “Toxic Parents”. Aslýnda eski bir kitap, ilk defa 1989’da yayýnlanmýþ. Çok satan kitaplar listesine girmiþ.
Kitabýn beni çarpan tarafý, kendi deneyimlerimle uyuþan taraflarýnýn bolca olmasý. Eðer çok danýþan görürseniz, üzerine düþünürseniz ve yazarsanýz bir birikim elde ediyorsunuz. Sonra sizinle benzer þekilde çalýþan birinin, sizinle benzer þeyleri yazdýðýný görmek ilginç bir deneyim. Ýnsan tekinin ve toplumsal yapýnýn kültürel ve yerel yönü olduðu kadar evrensel bir tarafýn da olduðunu anlýyorsunuz.
Susan Forword “toxic parents” ifadesiyle, yapýp ettikleri ile çocuklarýna aðýr psikolojik yaralar býrakan anne babalarý kastediyor. “toxic” kelimesini Türkçe’ye “zehirli” manasýnda çevirebiliriz. Yani yapýp ettikleri ile çocuklarýný psikolojik olarak zehirleyen anne ve babalar anlamýnda kullanýlýyor.
Susan Forward altý farklý tip çocuklarýna zararlý anne baba olduðunu söylüyor. Bunlar; yetersiz anne babalar, kontrolcü anne babalar, alkolik anne babalar, sözel tacizci anne babalar, fiziksel tacizci anne babalar ve cinsel tacizci anne babalar.
Yetersiz anne babalar; çocuklarýna anne babalýk yapma yerine, kendi sorunlarýna odaklanan, hatta çocuklarýn anne babalarýna göz kulak olmak zorunda kaldýðý aileleri anlatýyor.
Kontrolcü anne babalar; çocuklarýný hayatýnýn her yönünü eriþkin olduklarýnda bile kontrol etmeye çalýþan anne babalarý tanýmlýyor. Bu anne babalar çocuklarýna manipülasyon yapýyorlar, onlarda sürekli bir suçluluk duygusu oluþturuyorlar.
Alkolik anne babalar; anne veya babadan birinin veya ikisinin birden alkolik olmasýný tanýmlýyor. Bu kiþiler hayatýnýn merkezine alkolü alýp, sürekli sarhoþ kalarak annelik veya babalýk yapamýyorlar. Hatta çocuklar evi çekip çevirmek zorunda kalýyorlar.
Sözel tacizci anne babalar; çocuklarýný sözleriyle yaralayanlarý tanýmlýyor. Bu kiþiler çocuklarýna ad takýyorlar, yetersiz olduklarýný söylüyorlar, baþkalarýyla kýyaslýyorlar. Bu çocuklarda eriþkin hayatlarýnda kendine güvensizlik ve sevilmeye layýk olmadýklarý duygusu oluþuyor.
Fiziksel istismar yapan anne babalar; çocuklarýný kuralsýz ve acýmasýz þekilde döven anne babalarý tanýmlýyor. Bu çocuklar sürekli bir tehlike ve dehþet duygusu altýnda kalmýþ oluyorlar.
Cinsel istismar yapan anne babalar; çocuklarýna cinsel istismarda bulunmayý tanýmlýyor. Susan Forword çocuklara karþý bu cinsel tacizi en üst düzey ihanet olarak tanýmlýyor. Çok sayýda öykü ile bu cinsel tacizlerin çocuklara hayatlarý boyunca, eriþkinlik dönemleri de dahil, nasýl hasar verdiðini gösteriyor.
Doðrusu bayram boyunca bu 300 sayfalýk kitabýn acý ve dramatik öykülerine maruz kalmak keyifli deðildi. Bu tür kitaplar gerçekliðin bir yönünü ortaya koyuyor. Çocuklarý için hayatlarý boyunca fedakârlýk yapan, sevgi veren, onlara özenli davranan anne babalarýn öyküsünü anlatmýyor. Benim devam eden kitap projemde bu ikisini ayný zamanda yapmaya çalýþýyorum. Hem çocuklara travmatik gelen hem de iyi gelen davranýþlarý eþ zamanlý anlatacaðým. Toplam resmi görmek her zaman daha iyi anlama imkâný veriyor.
