Çocuklarda da migren olur mu demeyin. Nöroloji hekimi olmama raðmen bundan 5 yýl önce yani kýzým 6 yaþýndayken baþlayan baþ aðrýlarý bizi epey korkutmuþtu. Çocuklarda baþ aðrýsý eriþkinler kadar sýk deðildir. Bu nedenle altýnda yatabilecek kötü nedenleri mutlaka dýþlamak gerekir. Yaptýrdýðýmýz tahliller neticesinde migrene baðlý baþ aðrýlarý yaþadýðý anlaþýldý. Þu anda 11 yaþýnda ve hala ayda bir ya da iki defa migren ataklarý geçirmeye devam ediyor. Bu haftaki yazýmý bu konuya ayýrmak istedim. Eminim bizim gibi çocuðu migrenden muzdarip aileler vardýr. Migren de genetik önemli bir faktördür. Sizlerde varsa çocuðunuzda görülme olasýlýðý yüksektir, bunu unutmayýn! Çocuklarda migreni tanýmak biraz daha zordur. Çünkü onlar, biz eriþkinler gibi baþ aðrýlarýný ve onlarda sebep olduklarýný yeterince anlatamayabilirler. ‘Kötü hissediyorum’, ‘midem bulanýyor’ diyebilirler. Ya da gündüz vakti evin sessiz ve ýþýksýz bir köþesine çekilip uyuyakalabilirler. Ama net olarak baþ aðrýlarýný ifade edemeyebilirler. Çünkü küçük çocuklarda migren belirtileri bizimkinden biraz daha farklýdýr. Mide aðrýsý, bulantý-kusma daha yoðun yaþanýr. Bazen kýsa ataklar þeklinde sadece karýn aðrýsý, bulantý ve kusma olur. Ergenlik çaðýnda aðrýyý daha kolay ifade etmeye baþlarlar. Eriþkinlerde migren aðrýlarý çoðunlukla tek taraflý yaþanýrken, çocuklarda iki taraflý görülme olasýlýðý daha yüksektir. Çocuklarýn yaklaþýk %60’ý bir defa bile olsa baþ aðrýsý yaþamýþtýr. Çocuklarda migren görülme oraný ise %8 kadardýr. Ergenlikle birlikte bu oran yükselmeye baþlar. Çocuklarýn yaklaþýk %2 kadarý kronik migrenden muzdariptir. Kronik migrende bir ayýn yarýsýndan fazlasý (15 günden daha fazla zamaný) aðrýlý olarak geçer. Bu da okul performansýnýn çok düþmesine neden olur.
Kronik migren aðrýlarý mutlaka tedavi gerektirir. Böyle bir durumda baþ aðrýsý üzerine spesifiye olmuþ bir nöroloji uzmanýna ya da çocuk nöroloðuna görünmekte fayda var. Headache dergisinde bu ay yayýmlanan bir çalýþmada, çocuklarda görülen tekrarlayan baþ aðrýlarýnýn psikososyal durumlarý ile iliþkili olabileceði gösterildi. Çalýþmaya yaþ ortalamasý 14 yýl 7 ay olan migren ya da gerilim tipi baþ aðrýsý tanýsýna sahip 239 çocuk dahil edilmiþ. Psikososyal durum deðerlendirmesi için standardize bazý testler uygulanmýþ. Bu testlerde çocuðun duygu durum ve davranýþsal deðerlendirmesi, ailenin anksiyete ve depresyon düzeyi, çocuklarý ile iliþkileri deðerlendirilmiþ. Çocuklarda tekrarlayan baþ aðrýlarý ile ailenin psikosoyal durumu, çocuklarý ile olan iletiþimleri arasýnda kuvvetli bir iliþki tespit edilmiþ. Bu da bize þunu gösteriyor ki; aile içi problemler, ailenin psikolojik sorunlarý çocuklarda baþ aðrýsýna sebep olabiliyor. Baþ aðrýsýnýn stresle olan iliþkisi eskiden beri bilinen bir þey. Çocuklarda da bu etkinin öneminin gösterilmesi çok da þaþýrtýcý olmadý açýkçasý. Eriþkinlerin sorunlarla baþa çýkma mekanizmalarý daha kuvvetli fakat çocuklarda öyle deðil. Bu nedenle çocuklar için bu durum daha büyük önem arz ediyor. Kýsaca özetlersek; çocuðunuz baþ aðrýsý yaþýyorsa önce mutlaka beyin tümörü gibi kötü sebeplerin dýþlanmasý gerekir. Bu da genellikle MR gibi görüntüleme yöntemleri ile mümkün olacaktýr. Sonrasýnda migren ya da baþka bir tür baþ aðrýsý olduðuna karar verilirse atak þiddeti ve sayýsýna göre tedavi tipi belirlenecektir. Tabi bunlarýn hepsini ancak bu konuda deneyimli bir nöroloji uzmaný yapabilir. Çocuðunuz baþ aðrýsý yaþýyorsa sakýn ihmal etmeyin!
Demans hastalarý uygunsuz giyinebilirler. Hatta bazen çýrýlçýplak olabilirler. Misafirler geldiðinde onlarýn yanýnda pantolonlarýný açmaya ya da eteklerini kaldýrmaya çalýþabilirler. Ama bunlarýn sebebi genellikle cinsel dürtülerinin artmasý deðildir. Hasta çok sýcakladýðýnda tüm giysilerini çýkarabilir ve o þekilde dolaþabilir. Çünkü sosyal adabý tamamen unutmuþtur. Sadece sýcak onu bunalttýðý için bunu yapýyordur. Pantolonunu indirmeye ya da eteðini kaldýrmaya çalýþtýðýnda, belki de tuvaleti gelmiþtir ve ifade edemediði için bu hareketi yapýyor olabilir. Beynin ön bölümünde bulunan frontal loblar aslýnda bizim frenimizdir. Yani dürtüsel davranmamýzý engellerler. Hastalarda bu bölge etkilendiðinde artýk davranýþlar dürtüsel olmaya baþlar. Ayýp ya da günah gibi kavramlar tamamen ortadan kalkar. Böyle bir davranýþla karþýlaþtýðýnýzda, hastayý ortamdan sakince uzaklaþtýrmaya çalýþýn ve baþka bir odada oyalanabileceði bir þeyler bulun. Misafirlere de bunun hastalýðý ile iliþkili bir durum olduðunu açýklayýn. Zaten evinize girecek kadar yakýn olduðunuz insanlarýn hastanýzýn yapabileceklerinden ve ona nasýl davranmalarý gerektiðinden haberdar olmalarý gerekir. Hastalar bazen benzerlikten dolayý kýzlarýný ve oðullarýný eþi sanabilir. Bu da zor bir durumdur fakat üzerine gitmeden çözülmeye çalýþýlabilir. Eski albümleri göstermek bazen iþe yaramaktadýr. Sizin, anneniz ve babanýzýn birlikte olan fotoðraflarýný göstererek, onun eþi olmadýðýný hatýrlatabilirsiniz.
