Gluten duyarlýlýðý hastalýðý çoðu zaman çölyakla karýþtýrýlýr. Yanlýþ teþhis oraný çok yüksek olan bu iki hastalýk arasýndaki farký belirtilerin doðru tanýmlanmasý ve genetik testler söylüyor.
Çölyak hastalýðý genetik otoimmün (baðýþýklýk sistemiyle ilgili) bir hastalýktýr. Gluten proteini, buðday, çavdar ve benzeri tahýllarda bulunur. Çölyak hastalarý gluten proteinini sindiremez. Bu hastalarýn baðýrsaklarýndaki villüsler (besinleri emen ve besinlerin kana karýþmasýna yardýmcý olan tüyler) kendi baðýþýklýk sistemleri yüzünden zarar görür ve demir, folik asit, kalsiyum, D vitamini gibi gerekli besinlerin emilimini engeller. Çölyak hastalýðý tedavi edilmez ise, ishal, þiþkinlik, gaz, kabýzlýk, yorgunluk, eklem aðrýlarý, hepatit, tip 1 diyabet ve baðýrsak kanserine neden olabilir. Çölyak hastalýðýna tek bilinen tedavi, gluten içermeyen bir diyetle yaþamayý öðrenmektir. Çok küçük oranlarda gluten bile baðýrsaklarýn zarar görmesini sebep olabilir.
Yanlýþ teþhis kalýcý hasar býrakýyor
Gluten duyarlýlýðý, çölyak hastalýðý olmayan fakat yine de gluteni tolere edemeyenler için kullanýlýr. Gluten içeren yemekler yedikten sonra, gluten duyarlýlýðý olan insanlar genelde mide ve baðýrsaklarýnda çölyak hastalýðý belirtileri gösterse de, baðýrsaklarý zarar görmez. Birçok insanda, gluten tamamen kýrýlamaz, sindirilemez ve rahatsýzlýk yaratýr. Çölyak hastalarýnda ise, kýrýlamayan gluten problemler yaratýr ve baðýrsaklarý zedeler. Gluten duyarlýlýðý ve çölyak hastalýðý arasýndaki farký herkesin anlamasý gerekir, çünkü bu konudaki yanlýþ teþhis oraný çok yüksektir. Gluten duyarlýlýðýný teþhis eden bir test henüz bulunmamýþtýr. Teþhis sadece eliminasyon yöntemiyle yapýlmaktadýr: buðday alerjisi ve çölyak hastalýðý test edilerek seçenekler arasýndan elenir ve hasta gluten içermeyen bir diyete olumlu cevap veriyor ise, gluten duyarlýlýðý teþhisi konur.
Biyopsi KAN ve genetik test þart
Araþtýrmalara göre, çölyak hastalýðý olan insanlarýn yüzde 85’i hasta olduklarýný farkýnda deðiller. Uzmanlara göre, teþhis için kullanýlmasý gereken en doðru test endoskopi ve ince baðýrsak biyopsisidir. Ýnce baðýrsak biyopsisiyle, baðýrsaktan örnekler alýnýr ve villüsün etkinliði incelenir. Eðer villüslar düzleþmiþ ise, besinlerin emilmesinin engellendiði görülür ve bu çölyak hastalýðý teþhisine bir örnek olur. Çölyak hastalýðýnda yanlýþ teþhisin konulmasý çok olasý. Test çölyak hastalýðý araþtýrma merkezinde yapýlmaz ise, yanlýþ teþhise neden olabilir. Endoskopi sýrasýnda baðýrsaktan 4-6 örnek alýrsa yanlýþ teþhis riski azalýr. Biyopsiden önce, kan ve genetik testler yapýlýr. Kan testinden önce, hastanýn gluten içeren yemekler yemesi istenir (2-6 hafta arasý haftada en az 2 dilim ekmek önerilir). Çölyak hastalarýnýn kan testlerinde immünoglobin A antikor eksikliðine rastlanýr. Gluten içeren yemekler genetik testlerini etkilemez. Çölyak hastalýðý ailede var ise, bütün aile üyelerinin test edilmesini tavsiye ediyorum. Teþhis konmadan, glutensiz diyete geçilmesini kesinlikle önermiyorum.
- Kahvaltý: Glutensiz yulaf ezmesi, yoðurt üzerine doðranmýþ muz, keten tohumu, bal, epekli-glutensiz mýsýr gevreði, yaðsýz süt, çilek
- Öðle ve Aksam Yemeði: Biftek, marul, közde patates, fýrýnda piþirilmiþ tavuk göðsü, zeytin yaðý, patlýcan, sarýmsak, limon suyu, parmesan peyniri, taze fasulye, hindi, soðan, havuç, zencefil
-Ara Öðünler: Ceviz, meyve, yaðsýz yoðurt
