Çözüm Süreci, sadece Türkiye içerisinde kanayan bir yaranýn tedavisi anlamý taþýmýyor. Ayný zamanda, gerek Kürtlerin bölgedeki dört ülkeye daðýlmýþ olmalarýndan, gerek ise 2002 Irak iþgalinden bu yana Mezopotamya’da yaþanan kýrýlmalardan dolayý, Çözüm Süreci’nin sýnýrlarý aþan bir potansiyeli bulunuyor. Bu potansiyelin nasýl okunduðu, orta vadede alýnan kararlara doðrudan yansýyacaktýr.
Irak’ýn iþgaliyle birlikte bölgemizde iki ana yaklaþým ortaya çýkmýþ durumda. Birincisi, Türkiye’nin Irak’a Komþu Ülkeler Konferanslarýyla baþlattýðý, bölgesel perspektifi olan inþacý yaklaþým. Bu bakýþ açýsýna göre, yerli aktörlerin tamamýnýn iþtirak ettiði zeminlerin korunduðu bir düzlemde geçiþ süreçlerini tamamlayarak, sürdürülebilir bir istikrarý yakalamak ana hedef oldu.
Ýkinci yaklaþým ise iþgal veya isyan yoluyla ortaya çýkan boþluðu, birbirinden baðýmsýz aktörlerin her birisinin kendi özel gündemi eþliðinde güç maksimizasyonuyla doldurmaya çalýþmalarý oldu. Bu bakýþ açýsý her bir aktöre kýsa vadede belli kazanýmlar getirmekle beraber, çatýþmanýn büyümesini saðladýðý gibi, yerli olmayan unsurlarýn da oluþan boþluða cesaretle yürümesine ve vekâlet savaþlarýnýn artmasýna yol açtý.
Çözüm Süreci’nin ortaya çýkan bu iki yaklaþýmdan ya da makastan baðýmsýz olduðunu söylemek zor. Zira sürecin doðrudan paydaþý olan PKK, hem Suriye hem de Irak’ta belli tercihler yapmýþ durumda. Elbette ‘zahmetli ama düzen kurucu’ birinci tercihten ziyade, ‘kolay ve kýsa vadede kazanýmlar saðlama potansiyeli olan’ ikinci yaklaþýmý büyük ölçüde benimsemiþ durumdalar.
Çözüm Süreci; bölgedeki tek istikrarlý ülke olan Türkiye’de, birinci tercihin saðlayacaðý sürdürülebilir kazanýmlarýn neler olacaðýný çok açýk bir þekilde gösteren bir yol haritasý konumunda. Hâl bu iken, kýsa vadeli bir bakýþ açýsýna savrulmalarý, bölgedeki sorunlu aktörlere göre çok daha trajik bir hataya ram olmalarý anlamýna gelecektir. Çünkü hem Irak’ta hem de Suriye’de, bugün çatýþmanýn tarafý olan unsurlarýn büyük bir kýsmý, Çözüm Süreci’ne benzer inþacý projelere hiç muhatap olamadýlar. Aksine, Irak’ta iþgal marifetiyle iktidara taþýnan aktörler, geçiþ sürecinin kanlý olmasý için ellerinden geleni yaptýlar. Suriye’de ise Baas rejimi oldukça rahat olabilecek bir siyasal geçiþ imkânýný dahi bile isteye kendi eliyle imha etti.
Türkiye’de ortaya çýkan Çözüm Süreci, Ortadoðu’da 2002’den bu yana þekillenen siyasal dalganýn neredeyse tam aksi istikâmette akmaya devam ediyor. Çözüm Süreci’yle Türkiye dalgasýnýn üzerinde hareket etmemenin karþýlýðý, bölgesel kriz dalgasýnýn üzerinde belirsizliklerin had safhada olduðu bir yolu tercih etmek anlamýna gelecektir.
Bir anda þehirlerin düþtüðü, güvende olduðunu düþünenlerin varoluþ mücadelesine girdiði, iktidarý hakkýnda þüphesi olmayanlarýn bir-iki yýl içerisinde her þeyini kaybettiði, birkaç yýl önce ismi bile bilinmeyen aktörlerin baþat unsura dönüþtüðü oldukça sert ve uzun sürecek bir türbülans devam ediyor. Hâl bu iken, türbülansýn içerisinde kazaným peþinde koþmanýn sahici bir zemini bulunmuyor.
Bu durum sadece PKK için de geçerli deðil. Diðer aktörlere göre her yönüyle daha kurumsal ve yerleþik olduðunu farz edebileceðimiz IKBY bile, benzer tehditlerin altýnda kendisine bir istikâmet bulmaya çalýþýyor. Tam da bu noktada, Çözüm Süreci hem emniyet kemeri hem de inilmesi gereken güvenli bölgenin yol haritasý vazifesi ifa etmeye matuf tek proje olarak öne çýkýyor.
Böylesi bir projede paydaþ olmayý tercih etmek; orta ve uzun vadeli bir perspektifi de inþa etmeyi beraberinde getirme potansiyeline sahip. Böylesi bir okumanýn olmadýðý bir senaryoda, Çözüm Süreci’nden kýsa vadeli güç maksimizasyonu çýkarmanýn peþine düþmek, basit mevzii siyasetinden öte bir ufkun geliþmesine yardýmcý olmayacaktýr. Lakin orta ve uzun vadede, koltuðunu her türlü maliyeti göze alarak korumakla, türbülanstaki uçaðýn salimen iniþ yapacaðýný düþünme naifliðine denk gelmektedir.
Türkiye’nin siyasal istikrarýnýn saðladýðý pilotajýn ne anlama geldiði tam olarak idrak edilmeden böylesi bir sapmadan uzak durulmasý ise imkânsýz görünüyor. Çözüm Süreci bu pilotajýn hem Türkiye hem de bölgemizdeki anlamýný görmek için iyi bir fýrsat sunuyor.
