Benin Prostat Hiperplazisi (BPH) ya da halk arasýndaki yaygýn bilinen adý ile ‘iyi huylu prostat büyümesi’ ileri yaþlarda erkeklerin yaþam kalitesini olumsuz etkileyen en yaygýn sorunlardan biri olarak ön plana çýkýyor. BPH geliþiminde ilerleyen yaþlarda ortaya çýkan hormonal ve vasküler deðiþikliklerin baþlýca rolü oynadýðý bilinmesine karþýlýk henüz tam olarak nedenleri açýklanamamýþtýr. Ancak diðer hastalýklarýn çoðunda olduðu gibi yangýnýn (iltihap) anahtar rol oynadýðýný gösteren kuvvetli kanýtlar bulunuyor. Yangýnýn yol açtýðý doku hasarý, yangý hücreleri tarafýndan üretilen bazý proteinler (sitokinler) bu bölgede büyüme faktörlerinin üretimini ve yeni damarlarýn oluþumunu (anjiyojenez) tetikliyor. Tabii bu yangý yolaðýnýn tetiklenmesi prostat kanseri riskini de beraberinde getiriyor. Diðer taraftan, prostatýn normal olmayan þekilde büyümesi dihidrotestosterona (erkeklik hormunu testosteronun güçlü bir metaboliti) baðlý mekanizmalarý olumsuz etkiliyor.
Yürütülen klinik araþtýrmalar BPH tedavisinde alfa-reseptör bloke edici ilaçlarýn tek baþýna veya 5-alfa redüktaz inhibitörleri ile birlikte uygulanmasýnýn yararlý olabildiðini göstermektedir. Ancak tedavide kullanýlan bu ilaçlarýn yan etkileri nedeniyle farklý seçenekler arasýnda bitkisel ilaçlar ön plana çýkýyor.
BPH tedavisinde en çok tercih edilen bitkisel ürün; Türkçeye “cüce palmiye” olarak çevrilen ve ülkemizde yetiþmeyen Saw palmetto (Serenoa repens) bitkisinin meyve ekstresidir. Yürütülen bilimsel araþtýrmalarda; alfa1-reseptörleri bloke ettiði, antimuskarinik, 5-alfa redüktaz inhibitörü, antioksidan, yangý giderici (siklooksijenaz-2 ve 5-lipoksijenaz inhibitörü) etkilerinin yaný sýra dihidrotestosteronun androjen reseptörlerine baðlanmasýný baskýladýðý, hücre proliferasyonunu inhibe ettiði ve hücre ölümünü uyardýðý gösterilmiþtir.
BPH üzerinde etkili olduðu gösterilen bitkisel bileþenlerden bir diðeri ise domatesin içerisinde bulunan karotenoit yapýsýndaki likopendir. Likopen’in de saw palmettoya benzer þekilde etkilere sahip olduðu; 5-alfa redüktaz sinyalini inhibe ettiði, antioksidan, yangý-giderici bildirilmektedir.
Selenyum ise seleno-proteinler vasýtasýyla antioksidan/oksidan dengesinin saðlanmasýnda rol oynayan önemli bir temel eser elementtir.
Yürütülen bilimsel ölçekte klinik çalýþmalarda BPH yukarýda bahsettiðim üç doðal ürünün birlikte uygulanmasý ile daha etkin sonuç alýnabildiði gösterilmiþ. Bu üçlü karýþýmýn birlikte uygulanmasý ile saw palmetto’nun hormon düzenleyici etkisinin yaný sýra yangý-giderici, oksidatif hasarý önleyici ve hücrelerin kontrol dýþý büyümesini engelleyici etkilerinin üçlü karýþým uygulamasý ile çok daha belirgin bir þekilde kuvvetlendirilebildiði bildiriliyor.
KLÝNÝK ÇALIÞMALARA DÝKKAT
Yürütülen ilk klinik çalýþmada 102 kronik prostat (kronik prostat sendromu) hastasýnda saw palmetto ya da üçlü karýþým (320 miligram Serenoa repens+5 miligram likopen+ 50 mikrogram selenyum taþýyan kapsül) sekiz hafta süreyle uygulanmýþ. Yapýlan deðerlendirmede üçlü karýþýmýn, tek baþýna Saw palmetto uygulanmasýna göre izlenen prostat þikayetlerinde daha belirgin bir þekilde düzelme saðladýðý gözlemlenmiþ. 168 gönüllü BPH hastasý üzerinde yürütülen yeni bir klinik çalýþmada ise üçlü karýþýmýn daha uzun süre (altý ay) uygulanmasý ile yangý göstergelerinde çok daha belirgin bir azalma saðlandýðý gözlemlenmiþ. Yapýlan güvenlik deðerlendirmelerinde üçlü karýþýmýn uygulanmasý ile herhangi bir olumsuz bildirim bulunmamaktadýr.
Yukarýdaki çalýþmada üçlü kombine bir ürün kullanýlmýþ. Bu ürünün ülkemizde bulunup bulunmamasý önemli deðil. Kanýmca daha güvenilir, daha az riskli ve etkin bir tedavi için BPH hastalarýnýn eczanelerden temin edebilecekleri ruhsatlý, güvenilir saw palmetto, likopen ve selenyum preparatlarýný yukarýda belirttiðim miktarlar civarýnda kullanmalarý da düþünülebilir. Burada bir uyarý yapmamda yarar görüyorum. Daha yararlý olur düþüncesiyle hem sentetik BPH ilacýný hem de Saw palmetto’yu asla birlikte kullanmayýn. Çünkü her ikisi de ayný etki ediyor, dolayýsýyla miktar aþýmý nedeniyle yarar yerine zararlý olabilir.
