PKK terör örgütünün 1 Kasým 2015 seçimlerinden sonra baþlattýðý -AK Parti Adýyaman Milletvekili Adnan Boynukara’nýn TBMM kürsüsünden isimlendirmesiyle- ‘çukur terörü’nün yaralarý hýzla sarýlýyor.
Þehirlerde güvenliðin saðlanmasýyla birlikte, kazýlan sokaklarýn, tahrip edilen evlerin yeniden inþasýna hemen baþlanmýþtý.
Son durumu, Çevre Þehircilik Bakaný Mehmet Özhaseki ile birlikte ziyaret ettiðim Þýrnak, Cizre ve Silopi’de görme fýrsatý buldum.
Önce gözlemler:
Ýlçeler arasý yollar ‘duble yol’ haline getirilmiþ, eksik kalan kýsýmlar inþa halinde. Þehir içi yollarda da köprüler ve geniþletme çalýþmalarý sürüyor. Her yerde inþaat var.
Caddeler kalabalýk, araç trafiði yoðun.
“Ne var ne yok”sorusuna “Bir yýldan fazladýr rahatýz” cevabý geliyor konuþtuðumuz herkesten.
Vatandaþlar polisle, jandarmayla iç içe, özellikle de çocuklar.
Silopi’deki Kur’an kursu açýlýþý sýrasýnda, inþa halindeki kanalýn kenarýnda oturan kýz çocuklarýný gördüm; bir kadýn polis benden önce davrandý ve çocuklarý anne ilgisiyle oradan aldý. Bu sýrada ‘haþarý’ erkek çocuklar, bir baþka polis memurunun bölüþtürdüðü çikolata için sýradaydý.
Çevre Þehircilik Bakanlýðý ve TOKÝ hýzlý bir inþa süreci baþlatmýþ.
Bakanlýðýn yaptýðý konutlarýn büyük kýsmý 2-4 katlý, bölge insanýnýn tercihlerine uygun teraslý, verandalý ve ‘çatýda uyuma’ imkaný verecek þekilde tasarlanmýþ.
Ayrýntýlarý Bakan Özhaseki anlattý:
Önce ‘hasar tespiti’ yapýldý.
Þýrnak’ta toplam 45 bin hasarlý konuttan hafif hasarlý olan 34 bini için eþya ve onarým desteði verildi. Aðýr hasarlý 11 bin konut için vatandaþlarla ‘yeni konut’ uzlaþmasýna varýldý.
Uzlaþma önemli.
Çünkü bazý konutlar kaçak veya birden fazla ailenin oturduðu konutlar. Bazý aileler ya ayný yerde konut veya daha ‘fazla’ taleplerde bulundu.
Ancak hem vatandaþ ‘terör’ vahþetini yaþadý, hem de devlet ‘halký kazanma’yý önemsedi. O yüzden uzlaþma oraný hayli yüksek.
Örneðin Þýrnak merkezde yüzde 93, Silopi’de yüzde 92, Cizre’de yüzde 80’in üstünde.
Anlaþan vatandaþlarýn ilk günden itibaren kiralarý ödendi. Her aileden birer kiþi istihdam edildi.
Ve bir yýldan biraz fazla sürede 11 bin konutun 2 binden fazlasý teslim edildi, önemli bir kýsmý üç ay içinde teslim edilecek, kalanlarý da bu yaz tamamlanacak.
Sadece devlet deðil, ticaret ve sanayi sektörü de üzerine düþeni yapmýþ. TOBB’un Þýrnak’ta açýlýþý yapýlan Teknik Anadolu Lisesi gibi.
Seyahatte birlikte olduðumuz TOBB Baþkaný Rifat Hisarcýklýoðlu, Bakan’a Þýrnak’ýn ticari geliþmesine dair rakamlarý aktardý.
‘Çukur terörü’nün bastýrýlmasýndan sonra açýlan þirket sayýsý tüm Türkiye’de yüzde 12 artarken, Þýrnak’ta yüzde 113 artmýþ. Ýþyeri sayýsý yine Türkiye ortalamasýnda yüzde 6 artarken Þýrnak’ta yüzrde 30, ihracat yüzde 26 artmýþ. Öte yandan, karþýlýksýz çek sayýsý tüm Türkiye’de yüzde 43 azalýrken, Þýrnak’ta yüzde 69 azalmýþ.
Buna, Cizre’de açýlan 5 yýldýzlý Divan Oteli’ni de ekleyelim.
***
Çukur terörünün simge yerlerinden Diyarbakýr Suriçi’nin durumunu da sordum.
Bakan anlattý:
Sur’da altyapý tamamen yenilendi; gecekondular temizlendi. Birçok cadde, sokak eski haline getirildi. Duvarlar taþ kaplandý. Ýþyerleri yenilendi.
Taþ evler de hýzla yapýlýyor. Ancak bölgenin SÝT alaný ve UNESCO korumasý altýnda olmasý nedeniyle, tarihi binalarýn restorasyonu, aslýna uygun yenilenmesi süreçleri izinler ve denetimler nedeniyle toplu konut hýzýnda olmuyor.
Sur dýþýnda inþa edilen 6 bin konutun 2 binden fazlasý tamamlandý; talep edenlere teslimat yapýlýyor.
Diyarbakýr’ýn ekonomisi de Þýrnak’a benzer þekilde toparlanýyor.
Bakan Özhaseki, çok önemli iki noktayý daha iþaret etti:
“Çukur terörünün yýkýmýný gidermek ve maddi yaralarý sarmanýn bedeli 10 milyar TL’yi bulacak. Güvenlik maliyeti ayrý. Ama parayla çözülecek iþler önemli deðil; asýl toplumsal ve duygusal maliyeti çok yüksek oldu terörün. En çok bunun üzerinde duruyoruz.”
“Ýki yýl önce Þýrnak’a geldiðimde yüzlerce polisle gezmek zorundaydýk, yer yer çatýþmalar devam ediyordu. Ýnsanlar balkonlara çýkmaya çekiniyordu, gizlice el sallayanlar görüyordum. Þimdi yollarda karþýlýyorlar, evlerde misafir ediyorlar.”
Ýyi þeyler medya için pek cazip deðil belki ama Türkiye’yi bu ‘iyi þeyler’ ayaða kaldýracak.
