Özellikle yaz aylarýnýn gelmesi ile birlikte çalýþanlarýn izin talepleri artmýþ ve her vatandaþýmýz bir planlama yapmaya baþlamýþtýr.
Geçtiðimiz günlerde yýllýk izin sürelerinin bir bölümü 10 günden az olmamak þartýyla istendiði kadar parçalý kullanýlabileceði yönündeki mevzuat deðiþikliðinin basýnda çýkan yazýlarda yanlýþ anlaþýlmasý nedeniyle okurlarýmýzdan çok soru alýyoruz.
Yýllýk izinde ne deðiþti?
Geçtiðimiz günlerde Ýþ Kanununda yapýlan deðiþiklikle ‘yýllýk iznin 53’üncü maddede öngörülen izin süreleri, taraflarýn anlaþmasý ile bir bölümü on günden aþaðý olmamak üzere bölümler hâlinde kullanýlmasý’ imkaný getirildi.
Esasen yapýlan deðiþiklik sadece 3 parçadan fazla bölünmeme kuralýnýn kaldýrýlmasý olmasýna raðmen, sanki cumartesi günlerinin yýllýk izinden sayýlmayacaðý gibi bazý gazetelerde haber yapýlýnca iþverenlerle ve çalýþanlarýn aklý karýþtý.
4857 sayýlý Ýþ Kanununun 53. maddesine göre; iþyerinde iþe baþladýðý günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yýl çalýþmýþ olan iþçilere yýllýk ücretli izin verilecektir. Anayasal bir hak olan yýllýk ücretli izin hakkýndan vazgeçilemez.
Niteliklerinden ötürü bir yýldan az süren mevsimlik veya kampanya iþlerinde çalýþanlara bu Kanunun yýllýk ücretli izinlere iliþkin hükümleri uygulanmayacaktýr.
Ýþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yýldan beþ yýla kadar (beþ yýl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beþ yýldan fazla onbeþ yýldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeþ yýl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtý günden, az olamayacaktýr.
Cumartesi izinden düþülür
4857 sayýlý Ýþ Kanununun 46. maddesi gereðince, “iþyerlerinde, iþçilere tatil gününden önce 63’üncü maddeye göre belirlenen iþ günlerinde çalýþmýþ olmalarý koþulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.”
Yine, ayný hükmün devamýnda; “çalýþýlmayan hafta tatili günü için iþveren tarafýndan bir iþ karþýlýðý olmaksýzýn o günün ücreti tam olarak ödenir” denilmektedir. Ýþ Kanununun ilgili hükmünde belirtildiði gibi, hafta tatili 1 gün (24 saat) olarak belirlenmiþ olup, bu hafta tatilinin hangi gün kullanýlacaðý, çalýþanlarýn iþverenleri tarafýndan belirlenmektedir.
Ýþ Kanununun 63. maddesine göre “taraflarýn anlaþmasý ile haftalýk normal çalýþma süresi, iþyerlerinde haftanýn çalýþýlan günlerine, günde onbir saati aþmamak koþulu ile farklý þekilde daðýtýlabilir” denilmektedir. Ýþ Kanununun bu hükmüne göre, bazý iþyerlerinde 6 gün bazý iþyerlerinde 5 gün çalýþma sistemi kurulmuþtur.
Yýllýk ücretli izne iliþkin Ýþ Kanununun 56. maddesine göre “yýllýk ücretli izin günlerinin hesabýnda izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayýlmaz.”
Hükümde de ifade edildiði üzere; yýllýk ücretli izinde sadece ulusal bayram ve genel tatil ile hafta tatilleri dikkate alýnmaz.
4857 Ýþ Kanununun 46. maddesinin gerekçesinde de “madde metninden, çalýþýlmadýðý halde iþ sürelerinden sayýlan hallerle ilgili üçüncü fýkranýn (a) bendinde yeni getirilen iþ süreleri sistemine göre cumartesi günleri çalýþýlýp çalýþýlmadýðýna bakýlmaksýzýn iþgünü sayýldýðýndan ve cumartesi günü yarým gün çalýþýlmasýnýn da artýk bir anlamý olmadýðýndan, cumartesi gününe iliþkin cümle çýkarýlmýþtýr” ifadesi yer almaktadýr.
Buna göre, cumartesi çalýþýlýp çalýþýlmadýðýnýn bir önemi olmaksýzýn, iþgünü sayýlmaktadýr. 6. gün olarak çalýþýlmayan, ancak hafta tatili olmayan ve mevzuata göre iþ günü sayýlan cumartesi günü, yýllýk ücretli izin süresinden sayýlmaktadýr.
Kaldý ki, devlet memurlarýnýn yýllýk izinlerinde pazar günü dahi izinden düþülmektedir.
Uygulamada, bazý iþverenlerin sadece gün sayýlarýný hesaplayarak ücretli yýllýk izni kullandýrdýklarý, yýllýk izne rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatilini de izin süresinden saydýklarý görülmektedir. 4857 sayýlý Ýþ Kanununun 56. maddesine göre, yýllýk ücretli izin günlerinin hesabýnda izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatili günleri izin süresinden sayýlmayacaktýr.
Özellikle, bankalar, özel okullar gibi hafta sonu çalýþýlmayan iþyerlerinde çalýþýp da, yýllýk ücretli izin kullanan çalýþanlarýn, izinlerine denk gelen cumartesi günlerinin izin süresinden sayýlýp sayýlmayacaðý konusunda anlaþmazlýklar olmaktadýr. Ýþyerlerinde cumartesi günü çalýþýlýp çalýþýlmamasýnýn herhangi bir önemi bulunmamaktadýr.
Bu nedenle cumartesi günleri yýllýk izne dahil edilecek ve izinden düþülecektir. Yani en çok tartýþýlan hususlardan birisi olan cumartesi günlerinin, yýllýk izinden düþülmesi gerekmektedir. Farklý medya kanallarýnda çýkan haberlerde, ‘hafta sonu izinden sayýlmaz’ olarak belirtilen ibare, doðru olmayýp, bu yönde bir deðiþiklik yoktur.
Burada iþçi ve iþveren arasýnda yapýlan iþ sözleþmesinde veya iþyeri uygulamasýnda iþçi lehine cumartesi gününün izinden sayýlmamasý yönünde bir düzenleme yapýlabilir, ancak bu sadece o iþyerlerini kapsar. Bunu genele yaymak ve tüm iþyerlerinde bu þekilde uygulanýyormuþ gibi deðerlendirme yapmak doðru deðildir.
