Býrakýn,Budist kültürün hakim olmasýný veya insanlarýn genetik çizgilerindeki farklýlýðý bir kenara, Tayland’a ayak basan bir Türk’ün kendini memleketinde hissetmesi kaçýnýlmaz... Benzerlik sosyal yaþamýn renklerinden çok, benzer ekonomik zeminlerin yarattýðý ortak kumaþtan kaynaklanýyor...
513 bin 120 kilometrekare son derece verimli, tarihi ve doðal dokusu çok yüksek topraklar üzerinde yaþayan yaklaþýk 65 milyon insan, yýllýk toplam mal ve hizmet üretimini 700 milyar Dolar, kiþi baþýna ortalama gelirini de 10 bin dolar düzeyine çýkarmýþ durumda. Türk ekonomisi ile üç aþaðý beþ yukarý benzer rakamlar bunlar...
Kararlý bir seyyah olduðumu artýk anladýnýz... Dünyanýn dört bir yanýnda sokaklarý adýmlarken dikkat ettiðim nokta, ekonomileri rakamlar düzeyinde benzerlik taþýyan ülkelerin dini, kültürel veya tarihi geçmiþleri çok farklý da olsa, benzer görüntüler sergiledikleri yönünde... Bangkok sokaklarýnda gezerken, Ýstanbul’un insanlarýný hatýrlatan bir sosyal-ekonomik ortamla karþýlaþýyorsunuz...
Tayland’ýn hemen yakýnýndaki Endonezya’nýn baþkenti Cakarta’dan henüz döndüm. Yaklaþýk 250 milyon nüfusuyla Tayland veya Türkiye’nin çok üstünde yýllýk üretime sahip olmasýna karþýn, kiþi baþýna yýllýk gelirini 5 bin Dolar düzeyinin üstüne çýkartamamasýnýn görüntülerine de þahit oldum. Endonezya, dünyaya yön verme iddiasýndaki G-20’nin Türkiye ile birlikte üyesi... Yükselen zenginliðini tertemiz kentlerine, saðlýklý geliþen son derece dinamik ekonomiye taþýmayý baþarmýþ Tayland’ýn Endonezya’dan bu ölçüde derli-toplu görünmesine karþýn ayný grubun içinde yer almamasýný da anlamak mümkün deðil...
Tayland artýk yalnýz tekstil üreten bir Asya ülkesi deðil... Elektronik sanayi olaðanüstü geliþmiþ, turizmde ise büyük atýlýmlar gerçekleþtiren gerçek anlamýyla “yükselen” bir deðer...
Bir darbe ve direniþ...
Tayland’ýn bu baþarý öyküsünde 2001-2009 yýllarý arasýndaki yüksek kalkýnma hýzýnýn büyük payý var. Bu döneme imzasýný atan isim ise 2001 yýlýnda iktidara gelip 2006 yýlýndaki askeri darbeyle devrilen eski Baþbakan Thaksin Shinawatra.
1986 yýlýnda Advanced Ýnfo Service þirketini kurup ülkesini GSM telefonuyla buluþturan ve kýsa zamanda Tayland’ýn en zengin iþadamlarýndan biri olan Thaksin kurduðu Thai Rak Thai Partisi ile 2001 seçiminden zaferle çýkýp baþbakanlýk koltuðuna oturan bir isim. 2001-2006 arasýnda Tayland ekonomisini yükselten, özellikle alt yapý yatýrýmlarýný en üst noktaya çeken ve girdiði her seçimi de kazanan bir portreden söz ediyoruz.
2006 yýlýnda “bir güç” Thaksin’in “giderek diktatöre dönüþtüðü”, nü hýzla zenginleþtiðini, hatta basýn-yayýn organlarýný baský altýna aldýðýný ileri sürerek muhalefet taraftarlarýný sokaða döküyor, “demokrasi mitinglerini” ise askeri darbe izliyor, iyi mi?..
Uzatmayalým... Thaksin, günümüzde, Tayland Yüksek Mahkemesi’nin hakkýnda “yolsuzluk iddiasýyla” verdiði 2 yýllýk hapis cezasý nedeniyle yurtdýþýnda... Tayland’ýn bugünkü baþbakaný ise, kýzkardeþi!.. Þaþýrdýnýz di’mi?
Tanklar ve sandýk...
Kurduðu bütün partiler, darbe sonrasýnda da askerler tarafýndan kapatýlan Thaksin, 2011 yýlýnda bir baþka partinin doðuþunu destekledi: Pheu Thai Partisi. Bu parti de, 2011 seçimi öncesinde Thaksin’in kýz kardeþi Yingluck Shinawatra’yý “baþbakanadayý” olarak açýklayýp seçime girdi. Sonuç: Parti, 500 sandalyeli Meclis’te tam 265 sandalye kazandý. Tek baþýna hükümet kurma þansý varken, Meclis’te temsil edilen beþ küçük partiyle koalisyona giderek Yingluck’u 300 sandalyeli destekle baþbakan yaptý.
Ordu, halkýn kararý karþýsýnda sessiz kaldý. Baþbakan’ý onaylama makamý olan Kral, hareketsizliði tercih etti... Bugün Tayland’ý, 45 yaþýnda hali-vakti yerinde, iþ yaþamýndaki baþarýlarýyla da tanýnmýþ hoþ bir hanýmefendi yönetiyor.
“Askeri vesayetin” gölgesini seçim sandýðýnda kýrmýþ bir partinin lideri olarak Tayland için açýkladýðý “2020 hedeflerinde” siyasi yakýnlaþma, adalet ve eþitlik sözü veren bir bayan baþbakan... Halkýn, bir darbe sonucu devrilmiþ, mal varlýklarýnýn önemli bir bölümüne el konulmuþ ve günümüzde Karadað pasaportu ile yaþamak zorunda kalan eski baþbakana bu ölçüde sahip çýkmasý, onun kýz kardeþini “inadýna” baþbakan yapmasý da anlamlý...
Thaksin çok temiz bir isim mi? Bilmiyorum. Ama bildiðim tek nokta, artýk dünyanýn bütün coðrafyalarýnda halklar, siyaseti dýþarýdan zorlayanlara,”Getirdiðimi yine ben götürürüm” mesajýný çok net veriyor.
Tayland’ý sevdim...
