Daron Acemoðlu Türkiye’li bir ermeni, Galatasaray lisesi mezunu, babasý Ýstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde hoca idi, Daron Acemoðlu þimdi dünyanýn en önemli üniversitelerinden birinde, MÝT’te öðretim üyesi, dünyanýn en yetkin on iktisatçýsý arasýnda gösteriliyor.
Bu hafta Perþembe günü Acemoðlu’nu, Bilkent öðretim görevlisi ve avukat Gönenç Gürkaynak ile birlikte, Ýstanbul’da dinleme olanaðýmýz oldu.
Programýn sponsorlarý Ýsveç Baþkonsolosluðu ve Uluslararasý Þeffaflýk Derneði bir dosya içinde konuþmalarýn özetini de daðýttýlar.
Ben de bugün, Acemoðlu’nun çok önemsediðim saptamalarýný, bu özetleri, virgülüne bile dokunmadan, okurlarla paylaþmak istiyorum, yerim kifayet etmez ise, yarýn da devam edebilirim zira Daron Acemoðlu’nun söyledikleri gerçekten çok önemli.
“Prof. Daron Acemoðlu (MIT): Ekonomik büyüme ile
bireysel özgürlüklerin geniþletilmesi arasýnda doðrudan
iliþki var.
Daron Acemoðlu, demokrasinin ve çoðulcu deðerlerin ekonomik büyüme üzerinde olumlu bir etkisi olduðunu iþaret eden önemli çalýþmalarýndan kalkarak daha zengin ülkelerin daha özgür ve demokratik olmalarýnýn bir tesadüf olmadýðýný,
daha önemlisi, hukukun üstünlüðü ve demokrasiden zenginleþmeye nedensel bir olduðunu
ifade etmiþtir.
Acemoðlu, þu halde, haklarýn alanýnýn bilinçli bir hukuk politikasýyla geniþletilmesi ve özgürlüklerin geniþletilip yayýlmasý halinde bunun ekonomik büyümeyi ve toplumsal refahý artýracaðýný düþünmek gerektiðini, bunun da meselenin hukuk ve iktisat iliþkisi boyutuna iþaret ettiðine dikkat çekmiþtir.
Daron Acemoðlu’nun araþtýrdýðý dünyanýn birçok ülkesinin verileri ülkelerin, deðiþik zamanlarda gücün belli bir grubun elinde toplanmasýna ve bu güç odaðýnýn varlýðýný sürdürmesine yarayan dýþlayýcý kurumlara ya da demokratik, çoðulcu, temel hak ve özgürlüklere saygý gösterilen ve toplumun özgürlüklerinin arttýðý sistemlerin ürünü olabilecek kapsayýcý kurumlara sahip olduklarýný göstermiþtir. Acemoðlu, “kurum”dan ülkedeki iliþkilerin nasýl tesis edileceðini belirleyen kural ve kuruluþlarýn bütününü anlamak gerektiðini belirtmiþtir.
Acemoðlu: “Kapsayýcý kurumlarýn varlýðý eþit pazar þartlarýnýn oluþmasý ve bu þekilde de ekonomi ve teknolojide inovasyon gerçekleþtirilebilmesi için ön þarttýr. Bu açýdan incelendiðinde de, ekonomik büyüme ve toplam refah ile bireysel özgürlükler ve tanýmlanan haklarýn geniþletilmesi politikasý arasýnda doðrudan bir iliþki doðmasý beklenir.
Ekonomik büyümeyi sürdürülebilir kýlmak için ve kaynaklarýn hakkaniyetli daðýlýmý ihtimalini kuvvetlendirmek için bireysel özgürlükler önemli.
Prof. Acemoðlu, Türkiye’nin muazzam bir büyüme potansiyeli olduðunu, bu potansiyelin bir bölümünün iþini yapan yargý kurumlarýna, beþeri sermayeye yatýrým yapýlmasýna, üretkenlik konusundaki iyileþtirmelere, inovasyona ve benzeri hususlara dayanan ekonomik kurumlar olmadan ortaya çýkabildiðini ve hatta çýktýðýný ifade etmiþtir.
Acemoðlu, bu sebeple halihazýrda sürekli üretkenlikten kaynaklý büyüme, yatýrým ve teknolojik ilerlemeler yerine inþaat sektörü ve hükümet ihaleleri (kamu harcamalarý E.K.) yoluyla gerçekleþen bir ekonomik büyümeye þahit olunduðunu belirtmektedir.”
Prof. Daron Acemoðlu’nun saptamalarýna yarýn (Salý) devam edeceðim.
