6 Þubat depreminin üzerinden sekiz ay geçti. Yaralar sarýlmaya devam ediyor. Bu meselenin de birtakým hukuki yönleri bulunuyor. "Deprem hukuku" olarak ifade edebileceðimiz aslýnda afetler sonucu vatandaþlarýn haklarýný ve kurumlarýn ödevlerini düzenleyen kurallar sistemi var. Depremden hemen sonra ceza hukuku uygulamalarýna iliþkin geliþmeleri seyretmiþtik. Þimdilerdeyse tazminat meseleleri gündeme geliyor yavaþ yavaþ. Bu tür konulara zaten yeri geldikçe köþemde deðiniyorum.
Deprem sigortasý
Bilindiði üzere Türkiye'de bir deprem sigortasý sistemi var. Bilinen ismi ile DASK aslýnda bir kurum ve bu kurumun edindirdiði sigorta Zorunlu Deprem Sigortasý. Yaþadýðýnýz binada depremin meydana getirdiði maddi zararlarý karþýlamaya yönelik bir teminat sistemi bu. Bu sistem ile deprem sonrasýnda hayatýn, deprem öncesindeki temel standartlara uygun biçimde devam edebilmesi amaçlanýyor.
Deprem sonrasýnda tazminat konularý hukukun seyri içinde yürüyor. Buradaki en büyük sorun ekonomik geliþmeler sonrasýnda hükmedilecek tazminatlarýn uðrayacaðý deðer kaybý. Bu dosyalara öncelik vermek, kesinleþme limitlerini yeniden düzenlemek ve hatta bu konularýn tamamýný alternatif çözüm yollarý ile çözmek gerekiyor. Zira gün geçtikçe, yargýlamalar sürdükçe olaðan hayata dönüþte gecikiyor. Verilen tazminatýn da bir anlamý kalmýyor. Deðerini yitiriyor. Ya güncelleme ya da hýzlý çözüm þart. Her ikisi de olursa ne ala.
Ýki önemli karar
Bu anlamda önemli iki geliþme yaþandý. Sigorta Tahkim Komisyonu ve Kamu Denetçiliði Kurumu (KDK) iki karar verdi. KDK, Kahramanmaraþ merkezli depremler sonrasý evleri hasar görenlere 2022 yýlý tarifesine göre ödenen sigorta tazminatýnýn 2023 yýlý tarifesine göre ödenmesi yönünde tavsiyede bulunulmasýný kararlaþtýrdý. Kararýn muhataplarý "Doðal Afet Sigortalarý Kurumu" ile "Sigortacýlýk ile Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu". KDK bu kurumlara sigorta poliçelerindeki esaslý tarife deðiþikliklerinin sigorta sahiplerinin açýk bilgisine sunulmadan, eski tarife rakamlarý üzerinden hak sahiplerine ödeme yapýldýðýný, bunun depremzedelerin maðduriyetine yol açtýðýný tespit altýna almýþ oldu. Sigorta Tahkim Komisyonu ise önüne gelen bir uyuþmazlýkta 25.11.2022'de yeni tarife yayýmlanmýþ olmasýna raðmen, ödemelerin halen eski tarifeden yapýlmasýnýn hukuka aykýrý olduðunu belirtti. Karar, hakem heyetinin verdiði kararý kesin olarak kaldýrdý. Tarife deðiþikliði ile azami teminat limiti 320 bin TL'den 640 bin TL'ye yükseltildi. Yine metrekare baþýna ödenecek tutar da güncellendi. 1508 TL olan metrekare fiyatý 3016 TL'ye çýkarýldý.
Kararlar uygulanacak!
Her iki karar da güncel tarifenin uygulanmasý gerektiðini vurguluyor. KDK'nýn verdiði karar niteliði itibarýyla tavsiye kararý olarak görünse de kurumun almýþ olduðu kararlarýn kamu kurumlarýnca uygulama oraný %80. Sigorta Tahkim Komisyonu ise Sigortacýlýk Kanunu (m.30) uyarýnca kurulmuþ yasal bir yapý. Kararlarýnýn icra zorunluluðu var. Komisyon, sigorta ettiren veya sigorta sözleþmesinden menfaat saðlayan kiþiler ile riski üstlenen taraf arasýnda sigorta sözleþmesinden doðan uyuþmazlýklarýn çözümü için görev yapýyor. Baþka bir ifadeyle sigorta uyuþmazlýklarý için özel mahiyeti olan bir mahkeme gibidir, diyebiliriz.
Hak kaybý olanlar ne yapmalý?
Bu konuda yapýlmasý gereken tek þey sigorta kurumuna (DASK) baþvuru yapýp fark bedeli talep etmek. Bu konuda hukuk sistemimize göre bir ödeme olmaz ise dava yoluna gitmek de tahkime gitmek de mümkün. Yine bu konuda DASK ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði Arabuluculuk ve Uyuþmazlýk Çözüm Merkezi (TOBBUYUM) depremzedelerin yargý süreçlerinde yýpranmasýný engellemek için anlaþma yaptý. Buradan ilerleyecek arabuluculuk sürecinin olumlu olarak sonuçlanmasý yüksek ihtimal. Süreci tahkim ve arabuluculuk nezdinde çözmek önemli bir adým olacak. Bir baþka yol da sigorta kurumlarýnýn ödemeleri kendiliðinden yapmasý. Süreç yeni. Ve nereye evrilecek bilmiyoruz. Ancak þu net: Emsal kararlara göre mutlaka hakkýnýzý arayýn!
