Ben küçücük bir çocukken daha bizim evde en temel kurallardan biri “Kesinlikle yalan söylemeyeceksin” idi. Hatta babam “Ucunda ölüm olsa bile söylemeyeceksiniz” derdi. Açýkçasý üzerimde baský yaratan bir kuraldý bu. Yalan söylediðimden deðil. Kendime zarar vereceðini bilsem bile doðruyu söylerdim ama çevremdeki büyüklerin hiç farkýnda deðilmiþ gibi otomatik olarak yalan söylemeleri bu kuralýn anlamsýz olduðunu düþündürürdü bana. Sýkýþýnca yalan söylüyorlardý çünkü... Aslýnda çocuklar da benzer nedenlerle yalan söylüyormuþ. Reem Nöropsikiyatri Merkezi’nden Nöroloji Uzmaný Dr. Mehmet Yavuz, aile içindeki yetiþkinlerin ya da yakýn çevredeki bireylerin yalan söylemesinin çocuklarýn davranýþlarýný doðrudan etkilediðini hatýrlatýyor ve “Çocuklar da zor durumda kaldýklarýnda, kendilerini mevcut durumdan kurtarmak için yalan söyleme eðilimi gösterir. Cezadan, dersten, istemediði durumlardan kaçmak için yalan söylemek söz konusudur” diyor. Bazen de çocuklar eksikliðini hissettikleri alanlarda ya da ilgi ve sevgi ihtiyacý nedeniyle yalan söylüyormuþ. Dr. Yavuz, yalaný engellemek için yapýlmasý gerekenler konusunda da þu önerilerde bulunuyor:
- Öncelikle çocuðu yalan söylemeye teþvik eden durumlarýn ortadan kaldýrýlmasý gerekir. Örneðin çocuðun yoðun stres ve baskýya maruz kalmasý, yalan söyleme davranýþýnýn geliþmesini tetikler.
- Anne babalar çocuklarýna iyi örnek olmalý, kendilerinin rol model alýnacaðýný unutmamalýdýr. Ayrýca çocuklardan yapamayacaðý þeyleri beklemek de yalana teþvik edici olabileceðinden, bu konuda da dikkatli olunmalýdýr.
- Anne babanýn çocuða güven vermeyen, tutarsýz davranýþlarý çocuklarýn davranýþlarýna da olumsuz olarak yansýr. Çocuklar, baþka çocuklarla kýyaslanmamalý, onlara yeterli ilgi ve sevgi gösterilmelidir.
- Aile içerisinde deðerli olduðunu hisseden çocuk, yalan söyleyerek kendini ispat etme tavrý içine girmeyecektir. Çocukla iletiþim kurmak, onun davranýþlarýný doðru analiz etmek de yalan söyleme eðilimini büyük ölçüde engelleyecektir.
- Çocuklara yalan söylemenin yanlýþ olduðu baský ve sert tutumlarla deðil, sözlü olarak yapýcý bir tavýrla anlatýlmalýdýr. Sert davranýþ ve tutumlar, çocuklarý yalan konusunda caydýrmak yerine, yalan söylemeye teþvik edebilir.
- Ailesinin baskýsýndan kendini korumak isteyen çocuk, yalan söyleyerek kendini savunmaya çalýþýr. O nedenle, bu tip davranýþlardan uzak durulmalýdýr.”
