Ben küçücük bir çocukken daha bizim evde en temel kurallardan biri “Kesinlikle yalan söylemeyeceksin” idi. Hatta babam “Ucunda ölüm olsa bile söylemeyeceksiniz” derdi. Açıkçası üzerimde baskı yaratan bir kuraldı bu. Yalan söylediğimden değil. Kendime zarar vereceğini bilsem bile doğruyu söylerdim ama çevremdeki büyüklerin hiç farkında değilmiş gibi otomatik olarak yalan söylemeleri bu kuralın anlamsız olduğunu düşündürürdü bana. Sıkışınca yalan söylüyorlardı çünkü... Aslında çocuklar da benzer nedenlerle yalan söylüyormuş. Reem Nöropsikiyatri Merkezi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz, aile içindeki yetişkinlerin ya da yakın çevredeki bireylerin yalan söylemesinin çocukların davranışlarını doğrudan etkilediğini hatırlatıyor ve “Çocuklar da zor durumda kaldıklarında, kendilerini mevcut durumdan kurtarmak için yalan söyleme eğilimi gösterir. Cezadan, dersten, istemediği durumlardan kaçmak için yalan söylemek söz konusudur” diyor. Bazen de çocuklar eksikliğini hissettikleri alanlarda ya da ilgi ve sevgi ihtiyacı nedeniyle yalan söylüyormuş. Dr. Yavuz, yalanı engellemek için yapılması gerekenler konusunda da şu önerilerde bulunuyor:
- Öncelikle çocuğu yalan söylemeye teşvik eden durumların ortadan kaldırılması gerekir. Örneğin çocuğun yoğun stres ve baskıya maruz kalması, yalan söyleme davranışının gelişmesini tetikler.
- Anne babalar çocuklarına iyi örnek olmalı, kendilerinin rol model alınacağını unutmamalıdır. Ayrıca çocuklardan yapamayacağı şeyleri beklemek de yalana teşvik edici olabileceğinden, bu konuda da dikkatli olunmalıdır.
- Anne babanın çocuğa güven vermeyen, tutarsız davranışları çocukların davranışlarına da olumsuz olarak yansır. Çocuklar, başka çocuklarla kıyaslanmamalı, onlara yeterli ilgi ve sevgi gösterilmelidir.
- Aile içerisinde değerli olduğunu hisseden çocuk, yalan söyleyerek kendini ispat etme tavrı içine girmeyecektir. Çocukla iletişim kurmak, onun davranışlarını doğru analiz etmek de yalan söyleme eğilimini büyük ölçüde engelleyecektir.
- Çocuklara yalan söylemenin yanlış olduğu baskı ve sert tutumlarla değil, sözlü olarak yapıcı bir tavırla anlatılmalıdır. Sert davranış ve tutumlar, çocukları yalan konusunda caydırmak yerine, yalan söylemeye teşvik edebilir.
- Ailesinin baskısından kendini korumak isteyen çocuk, yalan söyleyerek kendini savunmaya çalışır. O nedenle, bu tip davranışlardan uzak durulmalıdır.”
