Baþtan söyleyeyim. Bu bir futbol yazýsý deðil. Zaten ben de futbol yazarý deðilim.
Bir Galatasaraylýyým. Son dönemdeki grafiðin ve Gomis’in oluþturduðu heyecan dýþýnda pek takip eden biri de deðilim.
Ama Galatasaray’ýn Fenerbahçe’ye karþý daha sahaya çýkmadan yenilmesini, bu geleneðin de 20 yýla yakýn bir süredir sürdürmesini hep ilginç bulurum.
Buna psikoloji bilimi öðrenilmiþ çaresizlik diyor. “Nasýlsa her sene yeniliyorum, bu sene de kesin yenilirim” düþüncesi.
***
Ýngiliz akademisyen Stephenson, G. R. 1967’de bir deney yapar. Tam adý “Cultural acquisition of a specific learned response among rhesus monkeys” olan bu deneyde Rhesus maymunlarýnýn öðrenilmiþ tepkilerini ölçülür.
Beþ maymunu bir kafese koyarlar.
Bir merdiven ve merdivenin tepesinde bir koca muz salkýmý.
Bunu gören maymunlar atýlýr ama tam merdivene týrmanýp muzu yakalayacaklarý anda buz gibi su boþaltýlýr üstlerine.
Bir daha denerler, yine ayný sonuçla karþýlaþýrlar.
Üstelik bir maymun bile çýksa, buz gibi suya tüm maymunlar maruz kalmaktadýr.
Derken bir maymun dýþarý alýnýp hiçbir þeyden haberi olmayan bir baþka maymun kafese konulur.
Habersiz maymun hemen merdivene ve dolayýsýyla muza yönelir ama ne mümkün? Diðer dört maymun yakalayýp evire çevire döverler. Yeni gelen maymun sebebini bilmediði halde muza doðru atýldýðýna bin piþman olur.
Derken bir diðer maymunu yeni bir maymunla deðiþtirirler.
O maymun da tüm saflýðýyla muza davranýr. Bu kez bir önceki yeni gelen maymun dahil olmak diðerleri bu maymunu döverler.
Hem de en çok vuran, en sert vuran kafese sondan bir önce katýlan maymundur.
Nedenini bilmediði halde dayak yiyen bir maymun… Nedenini bilmediði halde döven bir maymun.
Derken sýrayla tümünü deðiþtirirler.
Bu arada buzlu suya maruz kalanlarýn tümü gitmiþ, yerlerine yeniler gelmiþtir ama onlar da yeni bir maymun gelip de muza doðru davrandýðýnda o maymunu dövmeyi ihmal etmezler.
***
Teþbihte hata olmaz.
Galatasaray geçen hafta sahaya 11 yabancý ile çýktý.
Bu hafta da ayný kadro ile çýkarsa kazanýr.
Çünkü Fenerbahçe’yi yenememe sorunu Galatasaray’ýn öðrendiði bir çaresizlikti.
O sezon Bursaspor’dan ya da Trabzonspor’dan bir yerli futbolcu alýnýp daha yeni Galatasaraylý olarak Fenerbahçe’nin karþýsýna çýksaydý bile, “Fenerbahçe Galatasaray’ý yener” önyargýsýný bu ülkede büyümüþ bir genç olarak çocukluðundan bu yana edinmiþ olacaktý.
Kýsacasý Galatasaray kadrosunu yenileyerek geçmiþ saplantýlarýndan kurtuldu.
Dahasý yeni kadroda eski kadrolarla bir baðlantý kalmadýðý için Fenerbahçe’ye gol atmak için atýlan futbolcuya “boþversene yenemeyeceðiz nasýlsa” diyecek biri de yok.
***
Yenilenmek iyidir.
Ama yenilenirken eskiden kalma, eski alýþkanlýklara sahip adamlarý içeride býrakýrsanýz onlar çok kýsa sürede yenileri kendilerine benzetir.
Yenilenme sadece içeridekilerin isimlerinin deðiþmesinden ibaret kalýr.
