Geçen hafta bir gazetede þöyle bir haber baþlýðý gördüm: Kývanç Tatlýtuð da tükendi! Geçen sene Meryem Uzerli ile gündeme gelmiþti bu konu. Þöhretli kiþilerle gündeme gelen ‘Tükenmiþlik Sendromu’ ya da ‘Burn Out Sendromu’ aslýnda herkesi etkileyebilecek çok önemli bir saðlýk sorunu. Özellikle geceleri yoðun çalýþan pilotlar, doktorlar, polisler, hemþireler, askerler risk gruplarýdýr.
Neden tükeniliyor?
Tükenmiþliðe götüren etkenler kiþisel, kurumsal ve toplumsal olabiliyor. Otoriter, katý, maço, belirsizliðe düþük toleransý olan, yüksek baþarý hýrsýna sahip, motivasyon unsurlarýný kaybetmiþ, mükemmeliyetçi, detaycý ve titiz kiþiler tükenmiþliðe yatkýn oluyorlar. Kortizol ve adrenalin gibi stres hormonlarý aþýrý yükseliyor ve bunun neticesinde kiþi bedensel ve ruhsal olarak tükeniyor.
Belirtiler neler?
Fiziksel Belirtiler: Yorgunluk, bitkinlik, enfeksiyon ve fiziksel hastalýklardan kurtulamama, aðrý, kilo artýþý veya zayýflama, uykusuzluk ya da aþýrý uyuma.
Davranýþsal belirtiler: Ýþe geç gelme ve erken çýkma, eve iþ götürme, kararsýzlýk, sigara ve içkide artýþ, kontrolsüz duygusal ve cinsel yaþantýlara girme, aþýrý çalýþmak, saðlýkla aþýrý uðraþma, hareketlerde yavaþlama veya yerinde durama.
Ruhsal belirtiler: Bir þeylerin yanlýþ gittiði inancý, kýzgýnlýk ve alýnganlýk, can sýkýntýsý, hayal kýrýklýðý, ilgi ve istek azlýðý, þaþkýnlýk, boþluk hissi, keyifsizlik, güvensizlik, yalnýzlýk, öfke patlamalarý, sürekli kiþisel hata ve baþarýsýzlýklara odaklanma, ölüm ve intihar fikirlerinin sýk sýk tekrarlamasý, deðersizlik, yetersizlik ve suçluluk duygularý, umutsuzluk, her þeyi eleþtirme, yeniliklere direnç gösterme, hiçbir þeyle tatmin olamama.
Neler yapýlmalý?
Öncelikle bu durumun önemli bir saðlýk sorunu olduðunu bilmek ve kabul etmek gerekir. Eðer belirtiler aðýrsa ve kiþide intihar düþünceleri belirdiyse mutlaka bir psikiyatrist tarafýndan deðerlendirilmelidir. Bu tür durumlarda genellikle kiþiye zarar vermeyecek antistres ilaçlar önerilir. Dinlenme, iþ ve özel yaþam dengesini ayarlamak, stres karþýsýndaki duruþu revize etmek, travmalarý onarmak kalýcý bir çözüm açýsýndan önemlidir.
