Türkiye’de iþler bir gün gerçekten iyi, bugünden daha iyi yani dahi etkin ve adil iþleyecek ise devlet-eðitim ve devlet-din iliþkilerinin yeniden gözden geçirilmesi, yeniden yapýlandýrýlmasý þart.
Pazar günleri bu köþede eðitim yazýlarý yazýyorum, bugün de devlet-eðitim iliþkilerinin bir yüzünü ele almak istiyorum, devlet-din iliþkilerine de, eðitim sektörü üzerinden, baþka bir yazýda, bir kez daha girmek istiyorum.
Devlet Türkiye’de de, dünyanýn her yerinde de eðitim sektörünün bir yerinde, bazen üretici, bazen kural koyucu, bazen düzenleyici olarak mevcut ve bu durum daha senelerce sürüp gidebilir.
Sürüp gidebilir çünkü eðitim malý belirli aþamalarýnda büyük ölçüde bir kamu malý olarak kabul ediliyor, devletin de bir kamu malýnýn üretiminde, üretimin düzenlenmesinde, desteklenmesinde mevcudiyeti normal.
Anaokulu aþamasýndan liseye kadar eðitimin kamu malý özellikleri daha aðýr basýyor, bu nedenden devletin bu aþamalarda varlýðý daha az tartýþýlýyor ama yükseköðretim aþamasýnda, özellikle lisans düzeyinde eðitimin bir kamu malý olduðu çok tartýþmalý, devlet buradan yükseköðretime ideolojisini dayatmak için çekilmiyor, bunu da unutmayalým.
Evet, eðitimin, anaokulundan liseye kadar olan aþamalarýnda kamu malý niteliði baskýn çýkýyor ama bu nitelik illaki de devletin bu aþamalarda üretici olarak bulunmasýný gerektirmiyor.
Devlet kamu malý özellikleri taþýyan aþamalarda asgari kural koyucu, evrensel hukuk doðrultusunda düzenleyici ve en önemlisi de eðitim yatýrýmcýsýný destekleyerek varolabilir.
Bu varoluþ biçiminin yani doðrudan üretici olmak yerine kural koyucu, düzenleyici ve destekleyici olarak devletin eðitim sektöründe mevcudiyeti muhtemelen önümüzdeki onyýllara damgasýný vuracak devlet-eðitim iliþkisi biçimi olacaðýný düþünüyorum, düþünmekten de öte görüyorum.
Devletin anaokulundan lise aþamasý sonuna kadar, eðitimin kamu malý niteliðinin bir gereði olarak, kural koyucu ve düzenleyici rolünün de minimalist bir yaklaþýmla, temel hak ve özgürlükleri, evrensel normlarý korumakla sýnýrlý olmasýný diliyorum, geleceðin özgür ve ÖZGÜR OLDUÐU ÝÇÝN DE DAHA ZENGÝN toplumu ancak böyle kurulacak.
Ancak, devletin eðitim üreticisi deðil de destekleyici rolünü de geliþtirmek, geliþtirmek için de iyi tartýþmak þart.
Eðitim pozitif dýþsallýðý olan bir kamu malý ve bu nedenden de devlet özel üreticiye büyük sübvansiyonlar vermeli; týpký devlet, negatif dýþsallýðý olan sigaraya sýnýrlamalar getirdiði, tüketim üzerinden üretimi caydýrmak için yüksek vergiler koyduðu gibi.
Devlet okul açmak isteyen özel üreticilerden hiçbir biçimde vergi almamalý, okul binasý inþa etmek isteyenlere hazine arazilerini bedelsiz tahsis etmeli, hatta gerekiyor ise bu kurumlarda çalýþan öðretmenlerden, personelden gelir vergisi, sigorta primi kesintisi yapmamalý, bu primleri kendisi ödemeli.
Bu desteðin alternatifi eðitimi devletin bizzat kendisi üretmesidir; bu tercih, þayet eðitimin özel kesim tarafýndan üretilmesine ideolojik bir karþýtlýk söz konusu deðilse, çok daha az etkin, kamu kaynaðýný çok daha fazla kullanan, hatta, tabiri mazur görün, vergi kaynaðýný büyük ölçüde israf eden bir yöntem.
Türkiye’de özel kesimin anaokulundan liseye kadar eðitim içindeki payý yüzde üçü ancak buluyor; özgür ve özgür olduðu için eðitim sektörü daha etkin iþleyecek bir ülkede bu payýn çok ama çok daha yukarýlara çekilmesi gerekiyor.
Milli Eðitim Bakanlýðý’nýn zaman içinde aðýrlýklý olarak eðitim üreten deðil, özel kesimin üreteceði eðitimi düzenleyici (minimal ölçülerde) ve destekleyici (maksimal ölçülerde) bir kuruma dönüþmesi gerekiyor.
Devletin eðitim üretiminden tedricen çekilmesi, bu alaný özel kesime býrakmasý adalet ilkelerini de zedelememeli; üretim iþlevini üstlenen özel sektör MEB bütçesinden öðrenci baþýna tahsis edilen gelir kendisine aktarýldýðý ölçüde her fakir öðrenciye de eðitim verme zorunluluðunu üstlenmek durumunda kalabilmeli.
Temel ilkelerde mutabýk kalýndýðý ölçüde etkin ve adil bir çözüm her zaman mümkün.
Temel ilke de, uzun vadede, devletin eðitim üreticisi deðil demokratik kural koyucu olmasý.
twitter.com/KarakasEser
