Geçtiðimiz günlerde, Hamas liderlerinden Ýsmail Haniyye'nin ölümüne dair taziye mesajlarýna yönelik Instagram'ýn kýsýtlamalar getirmesi, Türkiye'de büyük tepkilere yol açtý. BTK, bu durumu ifade özgürlüðüne ve bilgiye eriþim hakkýna ciddi bir müdahale olarak deðerlendirerek, Instagram'a eriþimi geçici olarak kapatma kararý aldý.
Bu platformlar, kamusal alanda görünürlüðü artýrmak, bireylerin bilgi edinme þeklini dönüþtürmek ve toplumsal katýlýmý geniþletmek gibi olumlu iþlevlere sahip olmanýn yaný sýra, manipülasyon ve dezenformasyonun da merkezi araçlarý haline geldi
Bu karar birçok yönüyle sadece Türkiye'de deðil, birçok ülkede tartýþma konusu olduðunu belirtmek gerekiyor. Öncelikle bu dijital platformlarýn toplumlar ve ülkeler ile ilgili ne tür olumsuz neticeler verdiðini irdelememiz gerekiyor.
Politik Manipülasyon ve Teknolojik Ambargolar
Brexit ve Amerika Birleþik Devletleri seçimleri sýrasýnda dijital platformlarýn politik manipülasyon ve yönlendirme aracý olarak kullanýlma biçimleri bir kez daha ortaya çýktý. Eski Facebook yöneticisi Frances Haugen'ýn açýklamalarý, bazý siyasi figürlerin içeriklerinin platformda öne çýkarýldýðýný ve bunun insanlarýn görüþlerini etkileme potansiyeline sahip çeþitli olumsuz eylemleri içerdiðini doðruladý.
Rusya-Ukrayna Savaþý esnasýnda yürürlüðe konan teknolojik ambargolar ve sosyal medya platformlarýnýn politik süreçlerdeki kullanýmlarý, bu þirketlerin nötr olmaktan çýkýp aktif siyasi aktörlere evrildiklerinin bir göstergesi oldu.
Facebook'un Yapay Zekâ Algoritmalarýnýn Olumsuz Kullanýmý
Bir baþka örnek ise ,20018 yýlýnda Facebook'un kullandýðý yapay zekâ algoritmalar belirli bir süre sonra þiddet içerikli sayfalar önermeye baþlamasý teknolojinin olumsuz kullanýmýný gözler önüne getirdi. Guardian gazetesinin bir rapora dayandýrdýðý haberde, Facebook Myanmar'daki darbe protestocularýna karþý þiddeti teþvik eden paylaþýmlarý platformun kötüye kullanmasýný kýsýtlama sözü vermesine raðmen kaldýrmadý. Global Witness hak grubu, Facebook öneri algoritmasýnýn kullanýcýlarý þirket politikalarýný ihlal eden içeriði görüntülemeye devam ettiðini tespit etti. Ayrýca þirketin küfürlü içerik barýndýran asker yanlýsý sayfa önerdiðini ortaya çýkardý. Bu nedenle Myanmar'da ve Etiyopya'daki etnik çatýþma da þiddetin artmasýnda bu platformun etkisi olduðu ortaya çýktý. Þirket yetkilileri kötüye kullanýldýðýný kabul ederek hatasýný kabul etmiþti, ancak birçok ölümden sonra.
Gazze'ye Yönelik Saldýrýlar ve Sosyal Medya Kýsýtlamalarý
Hatýrlanacaðý üzere, Gazze'ye yönelik saldýrýlarýn baþladýðý ay, Facebook ve X gibi platformlar þiddet içeren içerikleri ve nefret söylemini filtreme politikalarýný uygularken, Filistin yanlýsý içeriklerin de kýsýtlandýðý görülmüþtü. Ayný þekilde bazý sosyal medya platformlarý, kullanýcýlarýn profil bilgilerinde "Filistin" kelimesini kullanmalarýný engellediði veya Filistin ile ilgili hashtaglerin arama sonuçlarýnda görünmediði yönünde þikayetler bir hayli fazla. Bir yönüyle bu platformlarýn özgürlük ve demokrasiden ziyade kime ve neye göre siyasi bir duruþ sergiliyor ve yeri geldiði zaman istemediði görüþ belirtildiðinde sansür uyguladýðý alenen ortada. Benzer þekilde, Meta'nýn, Instagram'da Filistinli olduklarýný belirten kullanýcýlarýn profil açýklamalarýna "terörist" ibaresinin eklenmesi, bir baþka skandal. Buna karþýn, Ýsrail karþýtý içeriklerin platformun Keþfet bölümünde ve kullanýcýlarýn haber akýþlarýnda yeterince görünmediðine dair kullanýcý þikayetleri de oldukça yaygýn.
Ýngiltere'de Dijital Platformlar ve Yanlýþ Bilgilendirme
Bir baþka geliþme ise geçen hafta, Ýngiltere'de yasa dýþý bir göçmenin üç genç kýzý öldürdüðü yönündeki uydurma iddialarla baþladý ve tehlikeli yanlýþ bilgilendirmenin isyanlarý tetiklediðini ve ardýndan devam ettiðini gördük. Sýradan bir protesto gibi görünebilir, ancak bu protestoyu týrmandýran dijital platformlarýn rolü bir hayli fazla. Öyle ki, Baþbakan Keir Starmer sosyal medya þirketlerini platformlarýný þiddeti körüklemek için kullanmalarýna izin vermemeleri konusunda uyardý. Dijital platformlar sahte haberleri yayarak kâr elde ederken, Ýngiltere kaos ve korku içinde kalýyor "Þiddetli düzensizlik açýkça çevrimiçi ortamda körükleniyor: bu bir suçtur. Öyle ki, gelenekse medya kanunlarla kurallara uymak zorunda kalýrken ve hatta editörler hata yapmasý halinde hapse girme riski taþýrken, dijital platformlar sýnýrsýz bir yetkiyi özgürlük baðlamýnda suistimal ediyor.
