Bir iþyerinde çalýþanlar için iþverenler tarafýndan genel saðlýk sigortasý primi, malullük yaþlýlýk ve ölüm sigortasý primi, hastalýk, analýk, iþ kazasý ve meslek hastalýðý primi ve iþsizlik primi ödenmektedir.
Çalýþanlarýn emekliliði, malullük yaþlýlýk ve ölüm sigortasý için ilk prim bildirilen gün ve matrah dikkate alýnarak hesaplanmaya baþlýyor ve bu süreç emekliliðe kadar sürüyor. Stajyer olarak iþe girip de ilk baþlangýç tarihi staj baþlangýç tarihi olarak sayýlmamasýnýn da sebebi budur. Çünkü stajyerler adýna uzun vadeli sigorta kollarý dediðimiz, malullük yaþlýlýk ve ölüm sigortasý primi yatýrýlmýyor.
Genel olarak yaþlýlýk sigortasý olarak belirtebileceðimiz bu yoldan, SGK tarafýndan sigortalýya saðlanan baþlýca haklar, yaþlýlýk aylýðý baðlanmasý ve toptan ödeme yapýlmasýdýr.
Genel olarak emeklilik iþlemlerinin yapýlabilmesi için;
1- Sigortalý, SGK’ dan emekli olabileceðine dair bir yazý getirir, yazýyla birlikte kiþi emeklilik sebebiyle çýkýþ talebini iþyerine iletir,
2- Çýkýþ verildikten sonra vatandaþ ya e-devlet üzerinden online baþvuru yapar ya da tahsis talep beyan ve taahhüt formu ile SGK’ya elden baþvurur.
3- Baþvuru sonrasý SGK re’sen emeklilik için gerekli þartlarý tamamlayýp tamamlamadýðýný tespit eder. Örneðin varsa kamu hizmetleri talep edilir vb.
Gençler ne zaman emekli olacak?
Son 5-6 yýl içinde iþe girmiþ olan bazý genç arkadaþlarýmýzdan oldukça soru geliyor. Kademeli geçiþ ve sosyal güvenlik reformu ile birlikte düzenlenen emeklilik þartlarýndan en çok ilk defa 2008 sonrasý sigortalý olanlar etkilendi.
Ýlk defa 01.05.2008 tarihinden sonra sigortalý olan erkekler için emeklilik yaþý 2036 yýlýna kadar 60, 2036 yýlýndan itibaren ise kademeli olarak artacak ve 2044 yýlýnda 65’e ulaþacaktýr. Yýllar itibarýyla erkek sigortalýlar için emeklilik yaþlarý solda üstteki tabloda gösterildiði gibi artacaktýr.
Ýlk defa reformdan itibaren sigortalý olan kadýnlar için emeklilik yaþý 2036 yýlýna kadar 58, 2036 yýlýndan itibaren ise kademeli olarak artacak ve 2048 yýlýnda 65’e ulaþacaktýr. Yýllar itibarýyla kadýn sigortalýlar için emeklilik yaþlarý solda alttaki tabloda gösterildiði gibi artacaktýr.
Emekli aylýðýnýn baþlangýcý ve sona ermesi
SGK ve BAÐ-KUR kapsamýnda sigortalý olan vatandaþlardan yaþlýlýk aylýðýna hak kazananlara, yazýlý istek tarihinden sonraki aybaþýndan itibaren aylýk baðlanýr.
Yaþlýlýk aylýðý kesilenlerden, iþten ayrýlarak yeniden yaþlýlýk aylýðý baðlanmasý için yazýlý istekte bulunanlara ya da emekliye ayrýlan veya sevk edilenlere, yazýlý istek tarihini veya görevinden ayrýldýðý tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden yaþlýlýk aylýðý hesaplanarak baðlanýr.
Toptan ödeme
Toptan ödeme, sigortalýlarýn emeklilik için gerekli yaþ þartýný doldurduðu halde prim ödeme gün sayýsý ve/veya sigortalýlýk süresini tamamlayamadýðý için aylýk baðlanmamasý durumunda, sigortalýnýn talebi üzerine adýna yapýlan prim ödemesinin kendisine toplu olarak iadesi þeklindeki bir uygulamadýr.
SGK hizmet birleþtirme baþvurusu
Birden fazla kurumda hizmeti olan sigortalýlar, SGK hizmet birleþtirme baþvurusunda bulunabilirler.
SGK Hizmet Birleþtirme Baþvurusu sigortalýnýn emeklilik, malullük, yaþlýlýk ve ölümleri halinde ve aylýða hak kazanýlmýþ olmasý koþuluyla yapýlýr. Hizmet birleþtirilmesi talebi aylýða katýlacak kurumlardan herhangi birine yapýlýr.
01.10.2008’den önce hizmet birleþtirmesi halinde aylýðý baðlayacak kurum sigortalýnýn geriye doðru prim veya kesenek ödeyerek geçirdiði son yedi yýllýk fiili hizmet süresi esas alýnmakta, aylýðýn baðlanýp ödenmesi iþlemi, bu yedi yýllýk süre içinde fiili hizmet süresi fazla olan statü, hizmet sürelerinin eþit olmasý halinde eþit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduðu statüye göre yapýlmaktadýr. Emeklilik dilekçesinin verildiði son yedi yýlýn 3,5 yýlý hangi kuruma prim yatýyorsa o kurumdan emekli olunabilecektir.
Kiþi, ilk defa 01.10.2008’den sonra iþe baþlamýþsa, bu halde 5510 sayýlý Kanuna tabi olacak. Bu kanundaki hükme göre ise, sigortalýlýk süresi en çok hangi statüde geçmiþ ise o statüden emekli olacaktýr.
