Basýn yayýn organlarýnda kullanýlan dil ve seçilen görüntü, kamuoyu algýlarýnýn oluþmasýnda ya da oluþmuþ kanaatin pekiþmesinde son derece önemli bir iþleve sahip. Örneðin Çin’in Ýngilizce yayýn yapan resmi kuruluþu, ABD yönetiminden söz ederken “cunta” sözcüðünü kullanmaya baþladý. Tek baþýna bu bile ne denli küçümseyici bir tavýr alýndýðýný göstermeye yetiyor. Ancak bundan önemlisi, tek bir sözcükle Çin’de devlet baþkanýnýn ömür boyu görevde kalmasýný saðlayan düzenin ABD’deki mevcut düzenden daha evla olduðunu ima ediyor.
Bu tür kelime tercihleri, hatta görsel basýndaki karelerin seçimi, son derece uzman ekiplerce ve üzerinde düþünülerek yapýlýyor. Gayet tabi amaç iç, ama öncelikle dýþ dünyadaki algýlarý þekillendirmeye katký saðlamak.
Geçmiþ yýllarda bu iþlerin çok daha “ince” yapýldýðýný, günümüzde çoðu zaman “kör gözüm parmaðýna” biçiminde bir yol izlendiðini söylemek mümkün. Bununla birlikte, hala eskisi gibi ince, dolaylý, taktiksel tercihleri okur ve izleyicilerinin zihnine sessizce yerleþtirmeyi baþaran basýn yayýn organlarý bulunuyor.
Geçtiðimiz günlerde Fransa’nýn en çok okunan gazetelerinden Le Monde’un web sayfasýnda, Afrin ile ilgili bir video yayýnlandý. Haberin baþlýðýnda, Türk ordusu ile “fetih” sözcüðünün birlikte yer aldýðý kýsa bir cümle var. Görüntülerde ise, Demirci Kawa heykelinin yýkýlýþý ile Afrin Hükümet Binasý balkonuna asýlan Türk Bayraðý kareleri bulunuyor. Ardýndan sevinç içinde havaya sýkýlan kurþunlar, tanklar, kent merkezinde düzenlenen askeri tören, kýlýnan þükür namazlarý gösteriliyor.
Atýlan baþlýðý pekiþtirecek ne varsa, görüntüye yerleþtirilmiþ. Bu kýsacýk video, Türk ordusunun terörle mücadele kapsamýnda Afrin’e girdiðini anlamaya katiyen hizmet etmiyor; tam tersine sanki iþgal etmeye gitmiþ gibi bir his yaratýyor. Zaten bu þekilde düþünmeye dünden razý olan Fransa ya da Avrupa kamuoyunun hislerine tercüman oluyor.
Meselenin buraya kadarki kýsmý, görmeye alýþýk olduðumuz bir tutum olarak deðerlendirilebilir. Ne zaman Türkiye lehine bir dil kullanýldý ki denebilir. Ancak, söz konusu videonun sonunda bu görüntülerin Türkiye’nin resmi televizyonundan alýndýðý bilgisi verilmiþ.
Le Monde’, kabaca “biz demiyoruz, kendileri söylüyor” demeye getiriyor ve bu yolla da daha inandýrýcý oluyor.
Dýþ basýnda kullanýlan çok sayýda “söz” ve görüntü, gerçekten de Türkiye’deki medyanýn kullandýklarý. En dikkatli yayýn yapan kurumlarda bile Zeytin Dalý harekatýnda kullanýlan terimler, “dað ele geçirildi, tepe aþýldý, Afrin düþtü, köy boþaltýldý” þeklinde. Üstelik bunlar görüntülerle de destekleniyor. Fiili durumlar bunlar olsa dahi, söz konusu deyimlerin Le Monde gibi kuruluþlar tarafýndan fetih olarak deðerlendirilmesine olanak tanýnýyor. Bu tür algýlar pekiþtikten sonra ise, Türk diplomatlarý ve karar alýcýlar niyetin iþgal falan olmadýðýný sürekli anlatmak zorunda kalýyorlar.
Afrin’de tuzaklanmýþ binalardaki bomba düzeneklerinin, ele geçirilen silah ve mühimmatýn, kazýlmýþ tünellerin, terör örgütüne ait malzemelerle birlikte görüntülenmesi, Türk askerinin ve yardým kuruluþlarýnýn sivillere el uzatan hallerinin yayýnlanmasý, normalleþen þehir yaþamý ifadesiyle birlikte sokaklarda gezen panzerler yerine sivil araç hareketlerine öncelik verilmesi mümkün.
Seçilen dil ve kullanýlan görüntülerin baþka “göz ve kulaklarda” ne iz býraktýðý önemli; askeri baþarýyý gölgeleyecek ve siyasi amaçlarý baský altýnda býrakabilecek konularda belki daha titiz davranýlmasý gerekebilir.
