KADEM, kadýna yönelik þiddetin medyadaki temsili üzerine yaptýðý bir araþtýrmayý Þiddete Seyirci Kalma baþlýðý ile rapor haline getirmiþ. Araþtýrma, Türkiye'de izlenme oraný en yüksek olan on diziden 8'i üzerinde duruyor. 15 odak grubu oluþturulmuþ.
Kadýna yönelen þiddet çeþitli boyutlarýyla araþtýrýlýyor. "Þiddetin türü, þiddetin baðlamý, þiddet sahnesinin süresi ve þiddete verilen tepkiler" dikkate alýnýyor. Psikolojik, ekonomik, sözlü, siber, cinsel ve fiziki þiddet kategorileri kullanýlýyor. Sahnelerde þiddet türleri, þiddetin süresi, þiddetin kadýn baþýna düþen payý gözlemleniyor. Amaç, kadýna yönelik þiddetin medyadaki temsilini ortaya çýkarmak.
Araþtýrmada þu verilere ulaþýlýyor: "14 dizide 3013 kadýna yönelik þiddet sahnesi tespit edilmiþtir. Bu sahnelerin 659'u dijital platformlarda, 2354'ü ise televizyon dizilerinde yer almaktadýr. Ýncelenen bölüm ve þiddet sahnesi sayýlarý dikkate alýndýðýnda dijital platformlarda bir bölümde kadýna yönelik ortalama 7 þiddet sahnesi görülürken, televizyon dizilerinde kadýna yönelik ortalama 9 þiddet sahnesi görülmektedir."
Dizilerde kadýna yönelik þiddetin kategorileri de þöyle: "Tespit edilen kadýna yönelik þiddet sahneleri þiddetin türüne göre kategorize edildiðinde 1537 (%51) psikolojik þiddet, 718 (%24) sözlü þiddet, 322 (%11) çok boyutlu þiddet, 230 (%8) fiziksel þiddet, 111 (%4) cinsel þiddet, 41 (%1) ekonomik þiddet." Ürkütücü tespitler de var. Mesela, sahnelerin 97'sinde kadýn cinayeti veya cinayete teþebbüs bunlardan birisi.
Kadýn baþýna düþen þiddet payý ölçü alýndýðýnda ilginç sonuçlara varýlýyor. Bölüm baþýna, 21 kadýna þiddet ile Kýzýl Goncalar birinci. Arkasýndan Ýnci Taneleri bölüm baþýna 20 kadýna þiddet ile ikinci ve Yalý Çapkýný bölüm baþýna 17 kadýna þiddet ile üçüncü geliyor. Burada þiddetin yöneldiði öznenin niteliði üzerinde durulmuyor. Örneðin Kýzýl Goncalar'da þiddetin yöneldiði öznenin niteliði baþörtü, tarikat mensubu, dindar vs olmasý mý? Þiddeti kýþkýrtan olgu olarak dini pratik, söz ve semboller mi gösteriliyor? Yine Ýnci Taneleri ve Yalý Çapkýný dizilerinde þiddetin yöneldiði ana unsurlar nelerdir? Gayri meþru iliþkiler mi? ( Araþtýrma daha objektif olma kaygýsýyla buna "flört þiddeti" diyor).
Araþtýrma önemli öneriler ortaya koyuyor. Önerilerden bazýlarý çok önemli. "Ensest ve tecavüz gibi travmatik konular iþlenirken ekstra hassasiyet gösterilmeli, bu tür sahneler izleyicide olumsuz etkiler yaratabileceðinden tamamen kaldýrýlmalýdýr... Þiddet faillerinin aðýr hukuksal cezalar aldýðý gösterilmelidir. Þiddetin yalnýzca polis müdahalesiyle çözüldüðü gösterimlerden kaçýnýlmalý, adalet sistemi doðru þekilde temsil edilmelidir."
KADEM, kadýn bakýþýný merkeze alan yaklaþýmlarýyla kadýna þiddet olgusunu ele almakta ve kimi kez erkeðe iliþkin feminist teorinin yargý kalýplarý devreye girmektedir. Çözüm önerilerinden birisinde bunu görüyoruz: "Kurtarýcý Erkek Söylemi: Kadýnlarýn sürekli olarak erkek kurtarýcýya ihtiyaç duyduðu anlatýlar sýnýrlandýrýlmalý, kadýnlarýn kendi problemlerini kendisi ya da hemcinsiyle de çözebilen aktif ve etkili bireyler olduðu vurgulanmalýdýr."
Muhafazakar bakýþta erkek kurtarýcý deðil, ama "kavvamune"dir. Yani "baba erkeðin" hatunu, kýzlarý ve oðullarý "evirip çevirme hakký" vardýr. Oysa bu öneride çözümde hemcins vurgusu yapýlýyor. Kadýn problemi, "kendisi ve hemcinsleri ile çözme" þartý merkeze alýnýyor.
Çözümde iktidar ve devletin sorumluluklarý konusunda eleþtiri ve önerilere rastlamýyoruz. Oysa RTÜK, Aile ve Sosyal Hizmet Bakanlýðý gibi kamu yapýlarýnýn bu konuda önemli mesuliyetleri bulunmaktadýr.
Þiddete Seyirci Kalma araþtýrmasý, diziler üzerine yapýlmýþ geniþ kapsamlý bir çalýþma. Diziler, kadýnlar ve þiddet iliþkisini anlamak açýsýndan çok önemli bulgulara sahip. Sonuçta þiddet, medyada hem temsil ediliyor hem de üretiliyor. Toplum bilinci buna alýþtýrýlýyor.
