Ne zaman ki yeþil alanlarda geçirdiðimiz vakitler azaldý, upuzun binalarýmýzda gözümüzü telefonlarýmýzdan alamaz ve hatta birbirimizin gözünün içine bakamaz olduk, o zaman depresyon, panik atak gibi daha önce hiç duymadýðýmýz hastalýklar hayatýmýza dahil oldu.
Ne zaman ki yeþil alanlarda geçirdiðimiz vakitler azaldý, upuzun binalarýmýzda gözümüzü telefonlarýmýzdan alamaz ve hatta birbirimizin gözünün içine bakamaz olduk, o zaman depresyon, panik atak gibi daha önce hiç duymadýðýmýz hastalýklar hayatýmýza dahil oldu. Bundan yýllar evvel klinik tecrübemle bunu fark ettiðimde hastalarýmýn bir kýsmýna reçete yerine doða ile içiçe geçirebileceði vakitleri artýrmalarýný, evlerinde bir hayvan beslemeleri ya da bunu yapamýyorlarsa sokaktaki hayvanlarla vakit geçirmelerini, sevdikleri dostlarý ile en az haftada bir sohbet etmelerini tedavi gibi önermeye baþladým. Bazý hastalarýma da ilaç tedavisine ek olarak önerdim yazdýklarýmý. Geri dönüþleri inanýlmazdý. Hafif depresyon ve kaygý bozukluklarýnýn ilaca gerek kalmadan tamamen iyileþtiðini gördüm. Daha sonra bununla ilgili bilimsel yayýnlarý takip etmeye baþladým. Gördüm ki benim gibi merak eden bilim insanlarý bu konularda çalýþmalar yapmýþlar. Son birkaç yýldýr daha fazla araþtýrma yapýlmaya baþlandý. Stanford Üniversitesi araþtýrmacýlarýnýn 2015’de yayýmladýklarý bir çalýþmada doða içerisinde yapýlan 90 dakika yürüyüþün zihin saðlýðýný pozitif etkilediði, depresyon ve kaygý bozukluðunu azalttýðý gösterilmiþ. Çalýþmada 19 kiþi doðada yürüyüþ yaparken, 19 kiþi de ayný süre þehir merkezinde yürüyüþ yapmýþlar. Doðada yürüyüþ yapanlarýn tekrarlayan negatif düþüncelerden arýnýp ve daha sakin bir þekilde yürüyüþü tamamlarken, bu etki þehir merkezinde, trafikle içiçe yürüyüþ yapanlarda gözlenmemiþ. Bu çalýþmanýn güvenilirliðini artýran bir diðer faktör de bu iki grup arasýndaki farkýn görüntüleme yöntemleri ile de gösterilmesi. Tekrarlayan negatif düþünceler beynimizdeki Subgenual Prefrontal Korteks (sgPFC) alanýnýn aktivasyonunu artýrýrlar. Bu çalýþmada doðada yürüyüþ yapan grupta sgPFC aktivitesinin azaldýðý gözlenmiþ. Buna benzer baþka çalýþmalar da mevcut. Doðanýn iyileþtirici gücünü asla hafife almamalýyýz. Gerektiðinde elbette ki hekim önerisiyle hastalýklarýmýzdan kurtulmak için ilaç kullanmalýyýz. Ama doðanýn mucizelerinden faydalanýrsak hastalanmadan önlemlerimizi alýrsak bu olasýlýðý düþürmüþ oluruz.
Unutkanlýk bir bulgudur. Bedenimizde bir þeylerin ters gittiðini gösteren bir ikaz gibi düþünebilirsiniz. Unutkanlýðýn sebebi tespit edilip, tedaviye yönelik giriþimlerde bulunulduðunda düzelme þansý vardýr. Tabi ki bu tamamen sebebin ne olduðu ile iliþkilidir. Unutkanlýða sebep olan durum basit bir vitamin eksikliði de olabilir. Toplumda en sýk rastlanan sebepler B12 eksikliði, D vitamini eksikliði ve demir eksikliðidir. Son zamanlarda yaygýnlýðý artan dikkat eksikliði de unutkanlýk yapabilir. Onun dýþýnda bellek alanlarýný da kapsayan bir beyin tümörü, AVM(damar yumaðý), anevrizma da unutkanlýða neden olabilir.
Alzheimer hastalýðý ise unutkanlýða neden olan durumlardan sadece birisidir. Her unutkanlýk asla Alzheimer hastalýðý deðildir.Ya da unutkanlýk yaþayan her bireyin ileride Alzheimer hastalýðýna yakalanma olasýlýðý yüksek algýsý doðru deðildir. Alzheimer hastalýðý beyin hücrelerinin ölümü ile seyreden bir hastalýktýr ve ilerleyicidir. Unutkanlýk ilk bulgularýndan birisi olsa da tek bulgusu deðildir.
Özetle bilinmesi gereken; unutkanlýðýn bir bulgu olduðu, buna yol açabilecek birçok sebep bulunduðu, büyük kýsmýnýn ise düzeltilebildiðidir. Alzheimer ise ilk ve en belirgin bulgusu unutkanlýk olan bir hastalýktýr.
Evde çocuklarýnýza seslenirken sýrasýyla diðer çocuklarýnýzýn, eþinizin hatta köpeðinizin adýný söylediðiniz oluyor mu? Bu pek de az rastlanan bir durum deðil. Hatta hangimiz arkadaþlarýmýza bazen baþka bir arkadaþýmýzýn adý ile seslenip, sonra da bundan utanmýyoruz ki? Bu þikayetlerle gelip ‘Ben Alzheimer mi oldum hocam?’ diyenler de yok deðil. Bu durumun Alzheimer hastalýðý ile uzaktan yakýndan alakasý yok. Aslýnda bu durum bir hafýza sorunu olarak bile adlandýrýlmýyor ve her yaþta görülebiliyor. Duke Üniversitesi araþtýrmacýlarý tarafýndan yazýlan Memory&Cognitionadlý bilimsel dergide yayýmlanan bir makalede bu durum ele alýnmýþ. Toplamda 1700 kiþinin dahil edildiði 5 ayrý çalýþma incelenmiþ. Çok sýk rastlanan bu durumun altýnda yatan nedenler incelenmiþ. Beynimize kaydettiðimiz bilgiler içeriklerine göre belli kategorilere ayrýlýr. Mesela ailemizle ilgili bilgiler genellikle birbiri ile iliþkilendirilerek kaydedilir. Çocuklarýmýzýn, eþimizin ve hatta köpeðimizin adý bile ayný kategori içerisinde kayýt altýna alýnýr (ilginçtir ki evde beslediðiniz kedilerde böyle olmaz). Ayný durum arkadaþlarýmýzýn isimleri için de geçerli. Bilgiler beynimizde depolanýrken kiþiler, objeler, yerler birbiri ile iliþkilendirilerek kaydedilir. Bir bilgi hatýrlanýrken onunla iliþkili kiþiler, yerler, alanlarýn da olduðu bilgi aðý aktive olur. Buna ‘aktivasyonun yayýlmasý’ denir. Ayný grup içerisinde görüþtüðünüz arkadaþlarýnýza diðerlerinin ismi ile seslenme hatasýnda bulunmanýzýn nedeni de bu aktivasyon yayýlmasý.
