Doðaya karþý doðalgaz

Bu hafta gösterime giren ve Matt Damon'ýn yazdýðý, Gus Van Sant'in yönettiði Kayýp Umutlar, fracking yöntemiyle çýkarýlan doðal gazýn yarattýðý çevre tahribatýný anlatýyor.

BAÞBELASI -ing yöntemlerden biri daha: Fracking. Hemen aklýna gelmeyenler için benim bildiðim diðer ikisini söyleyeyim: Leaching ve moving. Ýlki siyanürle kayalarý eritip içindeki altýný süzerek geride havaya, suya, topraða sýzan çok yüksek derecede zehirli artýk býrakma yöntemi. Ýkincisi Emek Sinemasý örneðinde tanýk olduðumuz gibi bir binayý tamamen yýkmadan önce birkaç duvar, tavan süslemesi vb. parçasýný bir baþka yere taþýyarak monte etme yöntemi.
Fracking ise kaya katmanlarýnýn arasýnda kalmýþ olan doðal gaz rezervlerini çok miktarda yüksek basýnçlý su, kum ve bazýlarý kanserojen olan kimyasal maddelerle çýkarma yöntemi. Hem su harcýyor hem geriye kalan toksit atýklarý depolama ve taþýma sorunu oluþturuyor çünkü hemen çevreyi zehirliyorlar. Fransa ve Bulgaristan tarým arazilerine verdiði zararý görünce yasakladý. ABD'de buna karþý bir çevre harekete baþladý, Vermont eyaletinde yasaklandý.
Kayýp Umutlar, ABD'deki duruma odaklanan bir film. Fracking yöntemiyle doðal gaz çýkaran bir þirkette çalýþan Steve Butler'ýn (soyadý uþak anlamýna geliyor) görevi, rezervler bulunduðunu belirledikleri bölgelerdeki çiftçileri topraklarýný kiralamaya ikna etmek. Zaten sürekli borç bataðýnda bulunan çiftçilere milyonlar kazanabilecekleri vaadinde bulunuyor ama açtýklarý kuyular yüzünden arazinin er ya da geç tarýma ve hayvancýlýða elveriþsiz hale geleceði ayrýntýsýný atlayarak... Steve yaptýðýnýn doðru olduðuna içtenlikle inanýyor. Büyüdüðü kasabanýn yoksulluktan sefil olmasýna tanýklýk ettiði için kýrsal kesimde tarýmla geçim saðlanamayacaðýna kanaat getirmiþ bir kere!

Ortaðý Sue Thomason ile birlikte küçücük bir kasabada fena tökezliyor. Hayatýnda hem mesleki hem duygusal bir dönüm noktasýna giriyor. Çevreci Dustin Noble (soyadý soylu anlamýna geliyor) herkesin kalbini kazanýp fracking yönteminin zararlarýný anlatan kampanyasýyla Butler'ýn iþlerini bozuyor.

Film, kasabayý ve doðayý çok seven öðretmen Alice'te (harikalar diyarýnda çünkü...) aþký da bulan Butler'ýn doðru bildiði her þeyin sarsýlmasý etrafýnda geliþiyor. Onun iyi niyetle kötülük eden bir kahraman olarak baþladýðý filmdeki dönüþümü, konu açýsýndan ilginç kýrýlma noktasýyla gerçekleþiyor. Özgün adý Vaadedilmiþ Toprak anlamýna gelen Kayýp Umutlar'da Butler, esasen ne yaptýðýnýn farkýna varýyor, geçmiþi, kariyeri, vicdaný ve geleceði arasýnda oldukça hýrpalanýyor. Filmin entrikalý finaline dek her daim doðruyu yapmaya çalýþan sade vatandaþ olarak mý kalacaðýný yoksa þirket uþaðý olarak iþine mi bakacaðýný merak ediyoruz.

Gus Van Sant, kýrsal kesimin pastoral güzelliðini fazla abartmadan sergiliyor. Bir yeryüzü cenneti göstermiyor bize, sadece toprak-hava-su kutsal üçlüsünün temiz olduðu yeþil çiftlikleri ve oradaki sakin hayatý izleyiciye hissettiriyor. Avrupa'ya özgü bir sýkýntýyla izlemeye alýþýk olduðumuz taþra, Yeni Dünya'nýn otantik hayat tarzýný yansýtýyor Van Sant'in objektifinden. Filmin özellikle açýlýþ sahnelerinden yönetmenin (ve senaristlerin) tavrýný da belli ediyor.

Kayýp Umutlar militan bir film deðil. Kayalarýn arasýndan ve içinden, kalan son madenleri çýkarmak için vahþi doðadan sonra tarým arazilerini de feda edecek kadar hýrslý þirketlerin “Benden sonra tufan” tutumlarýnýn neye malolacaðýný izleyiciye incelikle, güzellikle, duyarlýlýk yaratarak anlatýyor. Hiçbir þeyin göründüðü gibi olmadýðýný, toprak ve doða misali insanýn da katmanlarý arasýnda yatan cevher bir kez ortaya çýktýðýnda yakýcý olabileceðini de...

Orjinal adý: Promised Land Yönetmen: Gus Van Sant Senaryo: Matt Damon, John Krasinski Görüntü: Linus Sandgren Müzik: Danny Elfman Oyuncular: Matt Damon, John Krasinski, Frances McDormand, Rosemarie DeWitt, Scoot McNairy,Titus Welliver, Terry Kinney, Hal Holbrook.