Hamas'ýn 7 Ekim 2023'te baþlattýðý operasyonun birinci yýlýndayýz. O gün, elimizde çok az bilgi varken yaþananlarý küresel hibrit savaþýn yeni cephesi olarak deðerlendirmiþtik.
Baþkan Trump dönemini biraz hatýrlayalým. O dönemde, Çin'in yükseliþini durdurmak için ticaret savaþlarýný baþlatan Trump, gümrük duvarlarýný yükseltmiþti.
Pekin yönetiminin Afrika'daki varlýðý, Kuþak Yol Projesi ile estirdiði rüzgar, Rusya ve Ýran'la iliþkileri mercek altýndaydý. Ancak özellikle Akdeniz limanlarýndaki varlýðý, Çin ekonomisi için hayati öneme sahipti.
Üstelik Çin, mevcut limanlarý büyütmek ve kapasite artýrma teklifiyle geliyordu. Daha büyük limanlara sahip olmak isteyen ülkeler için Çin iyi bir fýrsattý. Örneðin Abu Dabi (BAE), Gwadar (Pakistan), Cibuti, Mombasa (Kenya), Kuantan (Malezya), Cakarta (Endonezya), Valensiya (Ýspanya), Pire (Yunanistan), Zeebrugge (Belçika) ve Arjantin'deki Bahia Blanca limanlarý Çin'in COSCO ve China Merchants þirketleri tarafýndan iþletiliyordu.
2018'de Baþkan Trump, "Great America" söylemiyle içeriye odaklanmýþ ve üretimi ülkesine çekmeye çalýþýyordu. Bu sýrada Ýsrail'in Hayfa Limaný birden Çin'e geçti. Ýsrail'in bölgede "özerklik" arayýþýndan etkilenerek Çin'le iþ tutmasý, ABD için kabul edilemez bir durumdu. Çünkü ABD ordusunun en büyük mühimmat aktarma istasyonu Hayfa Limaný'ydý. Üstelik Beyrut Limaný'nda Hizbullah'ýn hakimiyeti vardý.
2020'de Doðu Akdeniz ticaretinin önemli istasyonlarýndan biri olan Beyrut Limaný patlamýþ ve Lübnan'ýn adeta dünyayla irtibatý kesilmiþti. Çok geçmeden Ýsrail'de hükümet deðiþiklikleri oldu. 2018'de yatýrým anlaþmasý imzalanan Þangay Port þirketi, 2021'de limaný iþletmeye baþlamýþtý ancak bu durum uzun sürmedi. 2023 Ocak ayýna gelindiðinde Çinli þirket aniden çýkartýldý ve Hindistan'ýn Adani Grubu limanýn iþletmesini devraldý.
Hindistan'ýn Çin'e karþý bölgeye dahil edilmesinde baþka adýmlar da atýldý elbette. Ýbrahim Anlaþmalarý, Hint-Ýbrahim Ýttifaký ile geniþletildi. 2I2U Ýttifaký (Hindistan, Ýsrail, BAE, ABD), enerjiden çevreye, ticaretten inovasyona kadar birçok baþlýkta küresel bir mesaj niteliðindeydi. Daha sonra bu oluþuma Suudi Arabistan ve Mýsýr da dahil edildi.
Doðu Akdeniz'de yaþananlar, Çin-Rusya-Ýran iliþkisinin güç kazanmasýndan rahatsýz olan ABD'nin bölgeye yeniden müdahalesidir. Ancak bu müdahalenin bölgede davetçileri de epeyce fazladýr.
2023 G20 Zirvesi'nde dünyaya lanse edilen IMEC koridoru, Hindistan-Arap Yarýmadasý-Ýsrail-Yunanistan rotasýný planlýyordu. 7 Ekim 2023 tarihi, bu koridorun önündeki engelleri mi kaldýrýyor yoksa koridoru imkansýz mý kýlýyor henüz cevap veremiyoruz.
Gelinen noktada Ýran, bulunduðu cephenin gereklerini yerine getiriyor. Ýran'a yapýlacak saldýrýlar, Hürmüz Boðazý'ndaki ticareti etkileyebilir. Körfez aktörleri, Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan olabilir.
