İş Kanunu kapsamında kullanılan doğum sonrası analık hali izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere belirli koşullar altında 60 ila 360 gün arasında haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izindir.
Çalışan anneleri desteklemek ve bir yandan işlerinden kopmadan çalışmaya devam etmelerini, öbür yandan da çocuklarına daha fazla zaman ayırmalarını sağlamak üzere 6663 sayılı Kanunla iki önemli düzenleme yapılmıştı.
Birinci düzenleme tüm kadın çalışanlar için haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izin (yarım çalışma) hakkının verilmesidir.
İkinci düzenleme ise haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izin süresinde gerekli şartları taşıyanlara İşsizlik Fonundan yarım çalışılan sürelerde yarım çalışma ödeneği verilmesidir. Analık hali izninin bitiminden itibaren haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilmiş olan kişilerin aranan şartları sağlamaları halinde çalışmadıkları süre için yarım çalışma ödeneği verilmektedir.
Yarım çalışma süresi
Doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde yarım çalışma hakkı verilmektedir.
Analık hali izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde en yakın İŞKUR birimine doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunulması gerekmektedir. Mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılmaktadır. Yarım çalışma hakkı, İŞKUR tarafından yarım çalışma ödeneği ile desteklenen, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiili çalışma yapılması gereken ve bu sürelerde süt izni hakkının verilmediği doğum sonrası haktır.
Yarım çalışma ödeneği şartları
Bu süreler içerisinde çalışanın yarım çalışma ödeneğinden yararlanılabilmesi için,
- İşçinin adına doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması,
- Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılması,
- Doğum ve evlat edinme sonrası analık hali izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde İŞKUR'a doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunulması gerekir.
Bu koşulların sağlanması halinde İŞKUR tarafından yarım çalışma ödeneği ödenecektir.
Yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır.
Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmamaktadır.
Yarım Çalışma Ödeneğinin Kesildiği Haller
- Geçici işgöremezlik ödeneği almaya hak kazananlara, bu durumun devamı süresince,
- Çocuğun hayatını kaybetmesi ve/veya evlatlık halinin ortadan kalkması durumunda,
- Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilen kişinin, bu süre zarfında başka bir işte çalışması halinde,
- İlgilinin çalıştığı işyerinden ayrılması durumunda, yarım çalışma ödeneği kesilir.
