BRÝC ülkeleri, yani Brezilya Rusya, Hindistan ve Çin, ve de sonradan eklenen Güney Afrika, birlikte yatýrým bankasý kuruyorlar. Banka, IMF ve Dünya Bankasýnýn benzeri iþleri yapacak. Yani IMF ve Dünya Bankasýnýn pazar ve etkisini dünyanýn belirli bölgelerinde kýracak. BRIC’in alternatif ekonomik arayýþlarý, dolarý rezerv para birimi olmaktan uzaklaþtýrabilir.
Geçen hafta BRÝC ülkelerinin siyasi yükseliþini anlatmýþtýk. Birlikteliklerini siyasi ortaklýða, oradan da alternatif finans ve para sistemine götürmeleri beklenmiyordu. Küresel sistemden sermaye akýþýna baðlý bir hedef yatýrým grubunun kendini ayýrmasýnýn mantýðý yoktu. Ancak küresel sistem týkanýnca ve hedef ülkelere yatýrým azalýnca, BRIC’in kendisini ayýrmasý, kendi içinde tutarlý bir politik karar oldu... Dünya ekonomisinin yüzde 20si, satýnalma gücü paritesiyle yüzde 30’u BRIC’in elinde.Halen dünya ekonomisi merkez bankalarýnýn cömertliði ile dönüyor... Dünya ekonomik büyümesi hala kapasite altýnda... Ticarette küresel entegrasyon yok, kotalar ve korumacýlýk baskýn. Doðrudan yatýrýmýn yaratacaðý arzý karþýlayacak talep yok, Sermaye giriþ çýkýþlarý evsahibi ülkeyi sarsýyor rahatsýz ediyor... Ve de, Dünya Bankasý ve IMF hala G-7 nin hakimiyetinde.
Bu ortamda BRICS’in kendisini ayýrmasý önemli bir adým... Her ne kadar IMF ve Dünya Bankasýna rakip deðil- dense de, kurulacak bankanýn 50 milyar dolar yatýrým sermayesi ve 100 milyar dolarlýk rezerv destek fonu olacak. Yani 50 milyarla Dünya Bankasý gibi yatýrým projesi destekleyecekler, 100 milyarla da IMF gibi, týkanan ekonomilere para verecekler.
Bankanýn merkezi Þanghay’da kurulacak, yani Çin etkisi baskýn olacak....Banka Baþkaný Hintli... Bankanýn önceliði BRICS içindeki projeler, ancak Asya ve Afrika’ya yönelmeleri bekleniyor. Burada da Dünya Bankasý kadar ince eleyip sýk dokumadan daha cömert koþullarla proje kredisi daðýtabilirler. Çin bunu zaten yapýyordu, þimdi ortak banka olacak. Zaten projeler banka sever: Banka var mý? Var...
Dolar meselesi þu: Dolar þimdiye dek petrolün, gazýn ve hammadenin para birimiydi. BRICS ülkeleri de hammaddenin kaynaðý... BRICS dünya ticaretinin yüzde 15 ila 17’sini kendi arasýnda yapýyor. BRICS kendi içinde hammadde ticaretini dolarla fiyatlamadan takas-trampa ile yapabilir. Çin’in hammadde talebi yüksek. Brezilya ve Güney Afrika dolar dýþý fiyatlama yapabilir.
Zaten Rusya petrol ve gazý dolar dýþý fiyatla ve takasla satmayý seviyor.... Çin-Rusya daha yeni gaz anlaþmasý yaptýlar ve Rusya, sattýðý gazý, yuan-ruble karýþýmý fiyattan ama takas esasýna göre satacak. Anlaþmanýn finansal ayrýntýlarý açýklanmadý. 2009 da da dev bir petrol anlaþmasý kurmuþlardý, o da takas üzerineydi, dolar kullanýlmamýþtý. Uluslararasý ticarette takas, Batýnýn hiç istemediði bir yoldur. BRICS içinde ise takas bundan sonra daha yoðun kullanýlacak gibi duruyor.
Bu teoriye göre, BRICS hammadde ve petrolü takasla almaya, yeni uluslararasý itibar arayan Çin Yuaný kullanmaya, -BRICS döviz sepeti- gibi alternatifler icat etmeye baþlarsa, o zaman dolarýn tahtý sallanýr.
Çin krizde Euro Bölgesine önemli destek verdi, euroyu alýmlar yaparak destekledi. Bu, Pekin’in engin Avrupa sevgisinden çok, dolara alternatif para birimi olarak euroyu görmesindendi. Bu arada Çin’in elindeki ABD Tahvilleri ve dolar ile Çin mi ABD’ye mahkum, ABD mi Çin’e mahkum, belirsiz. Çünkü dolarýn rezerv para özelliðinin aþýnmasý, ABD’nin bono satamamasýna, bütçe açýðýný karþýlayamamasýna kadar giden kýyamet senaryosudur. BRICS de dünya döviz rezervlerinin yüzde 50’si var. Batýlý ülkelerin G-7 sinde ise yüzde 20.
Dolarýn uluslararasý konumunun kýsa zamande deðiþmesi beklenmiyor. Ancak BRICS ciddi bir hamle yaptý. Her ne kadar açýktan ilan etmeseler de IMF ve Dünya Bankasýný ve de dolarý sarsma yolundalar... Dünyadaki siyasi týrmanmayý, Rusya karþýtý havayý, yaptýrýmlarý, Soðuk Savaþ lafýnýn sýk geçmesini, ABD-Çin arasýndaki Asya gerginliðini ekonomik taraftan gözlemek gerek. Bütün bu siyasi manvralarýn bir ekonomik faturasý var. Asýl çatýþma, ekonomiler arasýndadýr.
twitter.com/selimatalayny
