Dolar söz dinlemiyor, evet.
Merkez Bankasý’nýn verdiði ilacýn ardýndan, azýcýk bir gerilemeden sonra habis bir ur gibi ataða bile geçiyor. 3.78’den 3.75’e küçük bir gerileme sonra 3.85-90’a kadar týrmanýþ. Ürkütücü.
Dolardaki hareketliliðin bir kýsmýný Amerika’da Trump’ýn baþkanlýða geçiþine kadarki sürenin getirdiði belirsizlikle izah ediyoruz.
Ama daha baskýn yorumlayýþýmýz, “Türkiye’ye karþý açýlmýþ bir savaþ”la baðlantýlý.
“Bir yandan terörü baþýmýza sarýyorlar, bir yandan ekonomik saldýrýlarý.”
“Ýstiklal savaþý”mýz, bir yandan kimi zaman sözümona müttefiklerimizce bile korunup kollanan çok boyutlu terörle mücadele tarzýnda yürüyor, bir yandan dolarizasyona boyun eðmemek için “Dolar bozdurma” kampanyasý ile.
Terörle mücadelede düþmanýn önemli ölçüde açýk olduðu söylenebilir. Ona yönelik mücadele de daha planlanabilir nitelikte.
Ancak dövizdeki hareketlilik eðer Türkiye’ye yönelik saldýrýnýn bir uzantýsý ise saldýrýnýn hem ana aktörlerini belirlemek hem de kullandýðý silahlarý sýnýrlandýrmak kolay deðil.
Belli ki dolarý hayatýmýzdan çýkaramýyoruz.
Milli paralarla alýþ – veriþ için partner bulmak, en azýndan bir süreç iþi.
Dolar bozdurmak “milli duyarlýlýk hamlesi” olarak çok besleyici, ama týrmanýþýn önlenemediðinden de anlaþýlýyor ki, yaraya merhem olma þansý sýnýrlý. Çünkü insanlar bir þekilde Dolar’la iliþki kurmak zorunda.
Devletin Dolar borcu var, özel þirketlerin Dolar borcu var, kiþilerin Dolar borcu var.
Birçok insan için “Ya Dolar daha da yükselirse...” ihtimali, her hassasiyeti bastýran bir karabasana dönüþüyor.
Diyelim Trump’ýn geliþine kadarki süreç bir belirsizlikse, Trump geldikten sonra ABD’nin hangi ekonomik- siyasi tavýrlar içine gireceði baþka bir belirsizliði oluþturuyor. Amerika’nýn kendi ekonomi – politikasýnýn gereði olarak alacaðý tavýrlar, dünyanýn tamamýný olduðu gibi bizi de etkiliyor. Bu ABD’deki kimi odaklarýn “Türkiye’yi ya da Erdoðan yönetimini vurma” politikasýndan baðýmsýz olarak da böyle.
Acaba Dolardaki hareketliliðin, içerdeki siyasi ortamla baðlantýsý var mý?
Anayasa ve sistem tartýþmalarý, “Belirsizlik” gibi bir algý mý oluþturuyor ve o algý Dolar’daki hareketliliði hangi yönde etkiliyor?
Anayasa deðiþikliði gerçekleþir ve Cumhur-Baþkanlýk sistemi gelirse piyasa olan biteni nasýl algýlar, deðiþim bir þekilde inkýtaa uðrarsa nasýl? Bir erken seçim ihtimali, Dolar’daki hareketlilikte ciddiye alýnmakta mýdýr?
Faiz tartýþmalarýnýn Dolar’daki hareketlilikte etkisi nedir? Faiz lobisinin yönlendirdiði spekülatif bir Döviz operasyonu ile mi karþý karþýyayýz? Bu spekülatörler kimlerdir? Onlar nasýl bir savaþ yöntemi içinde hareket etmektedirler? Onlarla mücadele, söylem planýnda kalarak etkili olacak mýdýr? Dolardaki yükseliþ, onlarýn baþarýlý olduðunun ve spekülasyonun önlenemediðinin göstergesi midir?
Ekonomi yönetimimizde bir problem var mýdýr ve öyle bir problem varsa, bunun Dolar’daki týrmanýþa etkisi nedir?
Þu anda icra halinde bulunan “Fiili baþkan”lý, Baþbakanlý, Parlamenter sistemin ekonomideki sancýya etkisi nedir, sistem deðiþikliði gerçekleþirse, daha etkin sonuçlar alabilme imkaný ortaya çýkacak mýdýr? Þu anda bunu engelleyen herhangi bir unsur mevcut mudur?
Terörle mücadele olsun, Fýrat Kalkaný gibi sýnýrlarýmýzýn ötesinde askeri harekat yapmak olsun, bunlar bizim millet olarak kayýplarý “Þehitlik” duygusuyla tolere edeceðimiz alanlardýr.
Ancak, ekonomi alanýnda oyun kuruculuk,çok daha girift bir mücadele stratejisini gerekli kýlýyor. “Mal canýn yongasý” denir ya, hayatýný vermek gerektiðine inanýrsa, bizim insanýmýz canýný ortaya koymaktan çekinmez. “Para konusu” çok daha karmaþýk duygular alanýdýr. Ve uzun süreli bir mücadele içinde biçim alýr. Ak Parti, 15 yýl içinde -iç dýþ bütün engellere raðmen- ekonomide belli bir baþarýyý yakaladý ve toplumda onun karþýlýðýný aldý. Þu an ekonomi alanýnda büyük bir meydan okuma ile karþý karþýya. Bunu aþmayý ciddiye almalý bence.
