Bu öneri, Kremlin’den geldi; ancak daha önceden de Rusya dýþýndaki ülkeler tarafýndan dile getirilmiþti. Rusya’nýn acil olarak Fransa, Almanya, Rusya ve Türkiye’nin Ýstanbul’da bir araya gelmesini isteme nedeni ise, aslýnda kendisinin neden olduðu bir duruma çözüm üretilmesini saðlamak.
Konunun baþlýðý Ýdlib. Suriye rejimi bölgeyi ablukaya aldýktan sonra önce Rusya ardýndan da Rejim güçleri Ýdlib ve Hama’ya müdahalede bulundular. Bu durum bir yandan insani felaketlere ve yeni göç dalgalarýna yol açma riski taþýrken öte yandan geniþleyecek bir savaþ ihtimalini artýrýyor. Zira Rejim’in müdahaleleri sýrasýnda kimyasal silah kullanma olasýlýðýný yüksek gören ABD, yanýna Ýngiltere ve Fransa’yý alarak Þam’a füzeler göndermekten söz ediyor.
Durum, iç içe geçmiþ matematik kümeleri gibi. Türkiye, Rusya, Ýran zaten görüþüyor ve çatýþmasýzlýðýn garantörleri. Þimdi, Rusya, Türkiye, Almanya ve Fransa ayrý bir küme kuruyor. Bu kümedeki iki ülke, içinde Ýran olan kümenin çakýþan alanýnda. Türkiye, Esad rejimi hariç, hepsiyle görüþüyor. Ýran ise, resmi olarak, Almanya ve Fransa hariç diðerleriyle görüþüyor.
Bu arada, konu YPG olduðunda ABD, konu Akdeniz olduðunda Ýngiltere, herkesle görüþüp hiç bir kümede yer almýyorlar.
Rusya’nýn beklentileri
Ýdlib’i bombalanýr hale getirenin Rusya olduðuna þüphe yok. Nedeni hem kendi etki alanýný geniþletmek, hem de Suriye’yi Ýran’dan kurtarmak. Suriye’yi Ýran’dan kurtarýrken Suudilerin ve-veya Ýsrail’in de eline geçmesini istemiyor.
Bununla birlikte Rusya, Suriye ve daha da geniþ anlamdaki etki alanlarýnda tek baþýna olmak istemiyor. Bu çerçevede ABD ile de köprüleri atmamayý saðlayacak, ileride ABD-Rusya zýmni anlaþmasýný yeniden devreye sokmasýna destek saðlayacak Avrupa ülkelerini de oyuna dahil etmeyi istiyor. Tam da bu nedenle Almanya ve Fransa’nýn oyuna Ýstanbul’da dahil olmalarý gereðine dikkat çekiyor.
Rusya için akýlcý bir plan. Zira, Türkiye, Fransa ve Almanya ile bu konularý konuþtuðunda, AB üyelik sürecini masada tutma imkanýna sahip olacak. Ýngiltere çýkarken, Fransa ve Almanya’nýn Türkiye üzerinden AB’ye stratejik bir hedef koymasý mümkün. AB’nin stratejik hedef sahibi olmasý demek ise, NATO’nun etkisinin azaltýlmasý ve ABD ile Rusya arasýnda bir tür tampon bölge oluþturulmasý demek.
Fýrsat ayaðýmýza gelmiþ olabilir
Soru þu: Rusya, Türkiye ile Fransa ve Almanya’nýn daha fazla iþbirliði yapmalarýna neden zemin hazýrlýyor?
Çok sayýda yanýtý olabilir. Biri, Rusya’nýn Avrupa ile iliþkilerini normalleþtirme çabasý olabilir. Diðeri ve belki de en önemlisi, Ukrayna kriziyle Avrupa baðlantýsýnda zorlanan, enerji ve ticaret yollarý daralan Rusya’nýn bu yolu yeniden açmasý ve hatta Avrupa-Ýran hattýný yeniden canlandýrmasý olabilir.
Dörtlü zirve çaðýrýsý, Ýngiltere ve ABD’nin olmadýðý bir platformda Suriye konusunun görüþülmesi demek.
Çok önemli bir öneri, en kýsa zamanda gerçekleþmesi için Türkiye elinden geleni yapmalý. Bununla birlikte, Türkiye’nin hýzla diðer kümelerin de çakýþma noktasýna yerleþmesinde yarar bulunuyor. Bu, Ýngiltere ile baþka bir halka, ABD ve en yakýn müttefikleriyle baþka bir halka kurulmasýný teþvik etmek demek. Gayet tabi, Türkiye’nin görüþmediði ya da görüþemediði bir ülke de kalmamalý. Zira, bugün kurulan iþbirlikleri kalýcý olmayabilir; hatta kalýcý ittifaklarýn baðýný saðlamlaþtýracak koþullarý hýzlandýrmak için bile olabilir.
Tam da bu nedenle, Türkiye de, diðer tüm devletler gibi, iliþkilerini dost-düþman ayrýmýndan deðil, uzun vadede ne kazanýrým diye bakarak yapmak durumunda.
