Dostlarýn sayýsýný artýran, düþmanlarýný azaltan bir Türkiye, sadece ülkemizde deðil geniþ bir bölgede de toplumlarýn beklentilerine karþýlýk geliyor. Türkiye’nin bu cümleyi ilke edindiðini gösteren en önemli delilleri, Rusya ve Ýsrail ile iliþkileri normalleþtirme sürecinde verdiði çabalarda bulmak mümkün.
Kötü giden, hatta düþmanca tutumlarla perçinlenen iliþkileri tersine çevirmek, muhtemelen yeni bir iliþki baþlatmaktan çok daha zordur. Rusya gibi küresel bir güçle ve Ýsrail gibi neredeyse tüm toplumlarýn gayet þüpheli baktýðý bir devletle anlaþmaya çalýþmanýn, uzun bir müzakere geçmiþi olmalý. Bu müzakerelerde, kötü iliþkilerin sadece Türkiye’ye deðil Rusya ve Ýsrail’e de zarar verdiðini ortaya koyacak kanýtlar hazýrlanmýþ ve karþý taraf ikna edilmeye çalýþýlmýþtýr. Muhtemelen muhatap alýnan devletler, esas zararýn Türkiye’ye olduðunu, kendilerinin dünyada baþka alternatifleri bulunduðunu, iliþkilerin kötü oluþundan o kadar da rahatsýz olmadýklarýný ima etmiþlerdir.
Sonunda ise, büyük bir olasýlýkla bölgesel istikrarsýzlýðýn, ikili iliþkileri bozduðuna; ikili iliþkilerin geliþmesinin ise bölgesel istikrarý saðlayacaðýna karar verilmiþtir.
Kazanýlanýn deðil kaybedilenin üzerinden müzakere
Rusya ve Ýsrail ile yaþanan sorunlara konu olan “tazminat” ve “özür” meselesi, anlaþmalarýn sadece imzasý niteliðinde. Taraflar arasýndaki uzlaþý listesi uzun ve kabul etmek gerekir ki Rusya ve Ýsrail’de verilen bu kararýn arkasýnda kendi sýkýþmýþlýklarý da bulunuyor.
Putin’in anlaþmanýn ilk göstergelerinden biri olarak Türkiye’ye geleceklere yönelik kýsýtlarý kaldýrdýðýný açýklamýþtý. Bu, kendi yurttaþlarýnýn nerede tatil geçireceðine bile karýþan, Ruslarý “Rusya coðrafyasýna” sýkýþtýran, AB tarafýndan hala þüpheli oyuncu olarak görülen ve ABD nezdinde yayýlmacý olarak tarif edilen Putin’in giderek azalan itibarýný kazanma hamlesiydi. Giriþimi, Rusya halklarý arasýnda da karþýlýðýný buldu.
En önemli göstergesi, Atatürk Hava Limaný’na yapýlan saldýrý sonrasýnda Moskova’daki Türkiye büyükelçiliðine býrakýlan çiçeklerdi. Kimse Rusya yurttaþlarýna gidin de Türkiye’ye taziyede bulunun dememiþti. Putin’in tavýr deðiþikliði ile bu insanlar içlerinden gelen duygularý gösterme imkaný bulmuþlardý.
Toplumlarý kazanarak liderleri ikna etme
Ýsrail ile anlaþmanýn en önemli getirisinin ise Gazze’ye ulaþma olduðuna þüphe yok. Ýsrail’in Gazze’yi açýk hava hapishanesine çevirmiþ olmasýnýn kendisine ne gibi bir yarar getirdiði belli deðil. Zira bunun ne Filistin sorununun çözümüne katkýsý var, ne Ýsrail’in güvenliðine. Daha fakir, daha çaresiz bir Gazze’nin Ýsrail’i daha fazla yüceltmediði de açýk.
Muhtemelen Ýsrail halkýnýn bir kýsmý da Gazze’nin rahatlatýlmasýnýn kendilerinin rahatlatýlmasý anlamýna geldiðini fark etmiþ ve bunun için güvenilir bir oyuncuya olan ihtiyacý karar alýcýlara defalarca iletmiþtir. Bu güvenilir oyuncu Türkiye olduðundan normalleþmenin de toplumda karþýlýðý olmuþtur.
Dost sayýsýný artýrma, toplumlarýn ve halklarýn nezdinde güvenilir bir “dost” olmaktan geçiyor. Düþman sayýsýný azaltma ise, karar alýcýlarý halklarýn tercihlerine ikna etmek anlamýna geliyor. Dolayýsýyla dostluk toplumsal düzeyde iþleyen bir süreç, düþmanlýk ise siyasi düzeyde.
Türkiye gibi toplumun tercihlerini kararlarýn merkezine koyan bir ülkenin, bundan sonra baþka ülke ve halklarla da benzer normalleþmeler yaþayacaðýna þüphe bulunmuyor; zira yöntem belli ve bu yöntem iki örnekte baþarýlý oldu. Neden baþka örneklerde de denenmesin? Herkese iyi bayramlar.
