Kuzey Kore’nin ABD ile sonunda kadar savaþma yemini ettiði, Ýran’ýn ABD tehditlerine karþýlýk olarak 2 bin km menzilli füze denemesiyle yanýt verdiði bir dünya söz konusu. Olanlar eski bir cowboy filmine benziyor ve adeta tozlu bir kasaba meydanýnda iki adamýn karþýlýklý olarak silahlarýný çektikleri bir düello sahnesi izleniyor. Kimse “yapmayýn” demiyor, diyemiyor. Sahnenin sonunda ise sadece kenarda tabut yapmak için bekleyen mezarcýnýn kazançlý çýkacaðýný herkes biliyor.
Büyük düellolarýn bir tarafýnda sürekli ABD yer alýyor; diðer taraf ise iki baþý bedeninin dýþýnda ama aklý ana karada bulunan Çin var gibi gözüküyor. Ýran ve Kuzey Kore’nin askeri cesaretlerini bu ülkeden aldýklarý düþünülebilir. Ancak belirsiz olan, her durumda kazanacak olan mezarcýnýn kim olduðu.
Ýþte tam bu ortamda bir genç, evini terk etmeye karar veriyor; az sayýdaki eþyasýný valizine koyup düellonun yapýldýðý meydanýn ortasýna çýkýyor. Hemen herkes “çekil aradan” diyor ama bu evi terk eden genç, düello sonucu kim ölürse ölsün kendisinin zaten yaþama þansý olmadýðýný düþünüyor. Barzani’nin referandumu bu türden bir benzetimle ifade edilebilir.
Oyunda geçici aþama
Büyük güçlerin kavgasýnýn en fazla gerildiði bir aþamada, ABD’nin Ýran’ý durdurmak için kendisini savunmasýný bekleyen Barzani, ayný zamanda “eðer bu olmazsa, Rusya’ya yanaþýrým” imasýnda da bulunuyor.
Türkiye’yi Irak Kürdistan Bölgesi ile Baðdat rejimi arasýnda, ABD’yi Rusya ile Çin arasýnda tercih yapmaya zorlayan Barzani, en büyük tehlikenin Ýran ile Ýran-Çin iliþkilerinin olduðunu hatýrlatýyor.
Öte yandan, Ýran da Barzani’nin ne yapmaya çalýþtýðýný gayet farkýnda ve bölgenin kilit ülkesi olan Türkiye’nin Kuzey Irak konusunda “karþý” pozisyonda yer almasýný güçlendirecek biçimde PKK meselesinde Türkiye’nin yanýnda yer alýyor. Diðer bir ifadeyle Ýran, çoðu kez kendisinin de Türkiye’ye karþý kullandýðý PKK ile bugün Türkiye ile birlikte mücadele eder bir görüntü veriyor.
Kabul etmek gerekir ki, Barzani referandum çýkýþýyla esasen Türkiye-Kuzey Irak iliþkilerinin bozulmasýnýn yolunu açtý. Diðer bir ifadeyle Barzani, Türkiye’nin týpký Suriye’de olduðu gibi Irak’ta da “Kürtlerle iyi iliþkiler geliþtirme” olasýlýðýnýn elden kaçmasýna neden oldu. Referandum sürecinde Kerkük, Türkmenler ve Araplarýn geleceðine özellikle deðinmeyerek, Barzani Türkiye’nin “kýzmasýný” kolaylaþtýrdý. Ayrýca PKK’nýn Irak’taki üsleriyle olan mücadeleyi de gevþetti; dolayýsýyla PKK nasýl Türk-Kürt uzlaþýný Suriye’de sabote ettiyse Irak’ta da benzer biçimde bir sabotaj yaptý.
Oyunun sonunu erteleme
Irak ve Suriye’nin bundan böyle daha birçok geliþmeye gebe olduðu söylenebilir; zira bir tarafýnda Trump ABD’sinin bulunduðu düello ve düellolarýn kazananý hemen belli olmayacak. Trump’ýn koltuðunu bile koruyup korumayacaðýnýn belli olmadýðý bu ortamda, Rusya’nýn da doðan boþluklarý ne oranda deðerlendireceði açýk deðil; ancak deðerlendireceði belli. Bu durumda en az Irak ve Suriye Kürtleri kadar tüm etnik ve mezhepsel unsurlarýn varlýklarýný bekledikleri türden korumalarý kolay deðil.
PKK ve DEAÞ yoluyla Türkiye’yi bölgedeki farklý kesimlerle iliþki kurmaktan uzak tutan güç ise düello sýrasýnda kenarda bekleyip tabut için ölçü alan oyuncu. Bu oyuncu bir ifþa olsa, aslýnda oyundaki gerilim de epeyce düþecek. Ancak görünen o ki, düelloya kalkýþanlarýn taraftarlarýnýn da silahlarý çekip tozlu meydana indiði bir döneme giriliyor ve bu ortamda da kimin hayatta kalacaðýný öngörmek kolay deðil.
