Geçen yazýmýzda, dul ve yetim aylýklarýnýn nasýl baðlandýðýný, bu oranlarýn nasýl paylaþtýrýldýðýný aktarmýþtýk. Bu yazýmýz okurlarýmýzdan büyük bir ilgi gördü ve kimlerin hak sahibi, kimlerin aylýk alma hakkýna sahip olup olmadýðý konusunda sýkça sorular geldi. Biz de bu konunun detaylarýna eðilmek istedik.
Özellikle sigortalýnýn vefatý sonrasýnda dul eþ ve yetim çocuklarýn yasal haklarý konusunda bilgi sahibi olmamalarý veya baþkaca çeþitli nedenlerle bu haklarýný aramadýklarý veya çok geç tarihlerde dul-yetim aylýðý için baþvurduklarý karþýmýza çokça çýkmaktadýr. Bu nedenle mutlaka dul ve yetim aylýðý konusunda bilgi sahibi olmak isteyen okurlarýmýz için bugün oldukça detaylý bir yazý hazýrladýk.
Dul eþin hak sahipliði
Dul eþe aylýk baðlanmasý için iki þart aranmaktadýr. Bunlarýn ilki ölüm sýrasýnda evli olmasý, diðer þart ise dul eþin evlenmemiþ olmasýdýr. Özetle eþinden dolayý ölüm aylýðý alabilmesi için, eþin gelir ya da aylýk almasý veya sigortalý olarak çalýþmasý ölüm aylýðý almasýna engel deðildir. 1.10.2008 tarihinden sonra ölen yeni sigortalýlýk statülerine tabi 4/I-a, 4/I-b veya 4/I-c sigortalýsýnýn hak sahibi eþi dýþýnda, ölüm aylýðý alan baþka çocuk yok ise eþin çalýþmasý veya kendi sigortalýlýðý nedeniyle gelir ya da aylýk almasý ölüm aylýk hissesini % 75’den % 50’ye indirir.
Kýz çocuklarýnýn hak sahipliði
Bir diðer hak sahibi de ölen kiþinin kýz çocuðudur. Bekar ve sigortalý çalýþmasý bulunmayan, kendi sigortalýlýðý nedeniyle gelir ya da aylýk almayan kýz çocuklarý, hak sahibidir. Genel olarak aylýk alýnabilmesi için Türkiye’de veya yabancý bir ülke mevzuatý kapsamýnda çalýþmamak veya asli sigortalý gelir ya da aylýðý almamak gerekir. Yine aylýk almaya evlenmedikleri sürece devam eder. Kýz çocuklarý için yaþ ve öðrenim þartý aranmaz. Kýz çocuklarýnýn ölüm aylýðýndan faydalanabilme þartlarý aþaðýdaki tabloda detaylýca sunulmuþtur
(Tablonun ayrýntýlý haline ulaþmak isteyenler Murat Göktaþ ve Murat Özdamar’ýn Yaklaþým Dergisi Aðustos 2017, 296. sayýsýndan yararlanabilirler)
| Aylýk Statüsü | Ölüm tarihi | Kýz Çocuklarý Ýçin Hak Sahipliði Koþullarý |
| 4/1-a, 4/I-b, 4/I-c | 30.9.2008 sonrasý | -Türkiye’de/Yurtdýþýnda Sigortalý Çalýþmamak -Asli Sigortalý Geliri/Aylýðý Almamak -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak |
| SSK | 1.10.2008 öncesi | -Türkiye’de/Yurtdýþýnda Sigortalý Çalýþmamak -Asli Sigortalý Geliri/Aylýðý Almamak -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak |
| Emekli Sandýðý (5434) | Ölüm tarihinin önemi bulunmuyor. | -Devlet Memuru Olmamak (5434 veya 5510, m.4/I-c Sigortalýsý Olmamak) -5434 veya 5510, m.4/I-c Kapsamýnda Aylýk Almamak -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak |
| Bað-Kur | 4.10.2000 öncesi veya 8.8.2001-1.8.2003 arasý | 1 Ekim 2016 tarihi öncesindeki uygulama: -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak -Geçimini Saðlayacak Baþka Bir Geliri Olmamak (Gelirleri Toplamýnýn Brüt Asgari Ücretten Fazla Olmamasý) |
| 4.10.2000 öncesi veya 8.8.2001-1.8.2003 arasý | 1 Ekim 2016 tarihinden itibaren uygulama: -Türkiye’de/Yurtdýþýnda Sigortalý Çalýþmamak -Asli Sigortalý Geliri/Aylýðý Almamak -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak | |
| 4.10.2000-7.8.2001 arasý veya 2.8.2003-30.9.2008 arasý | -Türkiye’de/Yurtdýþýnda Sigortalý Çalýþmamak -Asli Sigortalý Geliri/Aylýðý Almamak -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak | |
| Tarým BaðKur | 4.10.2000 öncesi veya 8.8.2001-1.8.2003 arasý | -Türkiye’de/Yurtdýþýnda Sigortalý Çalýþmamak -Herhangi bir statüde aylýk almamak (ölüm gelir/aylýðý dahil) -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak |
| 4.10.2000-7.8.2001 arasý veya 2.8.2003-30.9.2008 arasý | -Türkiye’de/Yurtdýþýnda Sigortalý Çalýþmamak -Asli Sigortalý Geliri/Aylýðý Almamak -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak | |
| Tarým SSK | 8.9.1999 öncesi | -Türkiye’de/Yurtdýþýnda Sigortalý Çalýþmamak -Herhangi bir statüde aylýk almamak (ölüm gelir/aylýðý dahil) -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak |
| 7.9.1999 sonrasý | -Türkiye’de/Yurtdýþýnda Sigortalý Çalýþmamak -Asli Sigortalý Geliri/Aylýðý Almamak -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalmýþ olmak | |
| Banka Sandýklarý (faal veya SGK’ya devredilen) | Ölüm tarihinin önemi yok | -Türkiye’de/Yurtdýþýnda Sigortalý Çalýþmamak -Asli sigortalý geliri/aylýðý almamak -Evlenmemiþ, boþanmýþ, dul kalm |
