Arabalarda şoförlere sigara içme yasağı tartışması gösterdi ki medyamız duman altı durumda. Yasağı savunmak ya da desteklemekten değil bu işin ne kadar baştan savma yapıldığından söz ediyorum. Tartışmanın sağlık, bireysel haklar, uygulanabilirlik, benzer uygulamalar ve tarihçesi gibi bir sürü deve dişi misali başlığı var ama değinen yok...
***
Sağlık kısmından başlayalım... İskoçya’da uzmanlar arabayla 85 seyahat sırasında ölçümler yaptılar.Bu seyahatlerin 49’unda sürücü 1 ila 4 sigara içti. Bu 49 yolculuk sırasında parçacık madde oranı ortalama metreküpte 85 mikrogram düzeyine ulaştı. Bu Dünya Sağlık Örgütü’nün iç mekanlar için güvenli sınır olarak belirlediği metreküpte 25 mikrogramın üç mislini aşıyor.
Vahim olan, çocuklar yetişkinlerden daha hızlı nefes alıp verdikleri, bağışıklık sistemleri daha az gelişmiş olduğu için bu hava kirliliğinden çok daha fazla etkileniyorlar. Rakam bu, gerçek bu ama dönüp de kimse bunlara bakmıyor, yazıyor ama okumuyor...
***
Gelelim işin hukuki boyutuna... Kamu araçlarında, kamuya açık yerlerde sigara yasağı uygulamasının hukuken tartışılır bir yanı yok. Ancak özel araçlar kısmında hukukçuların yorumları biribirinden farklı. Almanya’da Restorant ve Gece Kulüpleri Birliği sigara yasağını Alman Anayasa Mahkemesi’ne götürmüştü, tahminen konu önümüzdeki dönemde yargının daha çok gündeminde olacak. Çıkan bir yasanın uygulanabilir olması da son derece önemli ya... Kapalı mekanlarda sigara yasağı zaman zaman deliniyor, acaba araçlarda denetim tam olarak yapılabilir mi? Daha bu soruyu tartışan, tartıştıran kimseyi görmedim...
***
Dünyadaki örneklere de bakalım... Avusturalya ve ABD’de bazı eyaletlerde özel araçta sigara yasağı pilot ya da asıl olarak uygulanıyor. İngiltere’de içinde çocuk olan araçlarda yasaklama için ciddi bir çaba var. Ve işin tarihçesi, 18 Mayıs 1872 tarihli ‘Rumeli Demiryollarının Umur-u Nakliyesi Hakkında Nizamname’sinin 22. maddesinde, tütün içenler ile köpek ve tehlikeli eşyalar aynı kategoride değerlendiriliyor. Buna göre tren vagonlarında tütün içenlere ayrı bölme hazırlandığı görülüyor. Yani sigara yasağını ilk Osmanlı uygulamış...
