Ýki kutuplu dünya:
Doðusunda,
Fabrikalar mal üretiyor
Batýsýnda
Bankalarda yolsuzluk türüyor
Ýki üretimde hileli. Doðuda ucuz iþçilik, çocuk iþçilik ile bedenler sömürülüyor. Batýda beyaz yakalýlar dünyayý soyuyor.
2012 yýlýna Yunanistan'ýn iflasý damga vurdu sanabilirsiniz. Oysa ekonomide 2012 yýlýnýn gerçek vakasý banka yolsuzluklarýdýr.
En baþta ise Libor skandalý.
Bundan 12 yýl önce bir borsa soygunu nasýl yapýlýr örneðini ENRON'da gördük. Muhteþem bir þirket ama içi boþ bir þirket. Ekonomi yazarlarýnýn, analistlerin övdüðü bir þirket. Notu yüksek, balolarý-partileri þaþalý bir þirket. Baðýmsýz denetim þirketi ile iþbirliði içinde olan dolandýrýcýlýk sistemi ayný zamanda devletin baðýmsýz üst denetim kurulu ile de baðlarýný güçlü tutmuþ bir þirket.
Sonra görüldü ki bütün bu övgüler, görmemezlikler çýkar karþýlýðý, özel iliþkilerle saðlanýyormuþ. Kirli iliþkilerin en baþýnda ABD borsa denetim kurumu SEC geliyormuþ. Ekonomi yorumcularý ve analistlerde çýkar karþýlýðý o yorumlarý yapýyormuþ.
ENRON bize bir borsa sisteminin nasýl olmasý gerektiðini yeniden mi hatýrlatmalý?
***
Dedik ya; 2012 ye damgasýný vuran hadise beyaz yakalý bankacý soygunlarýdýr. HSBC kara para aklar, Deutsche Bank vergi kaçýrýr, UBS ve Barclays Libor piyasasýnda manipülasyon yapar, dünyayý dolandýrýrlar.
Banka hilelerinde de temel nokta muhasebe hilesidir. Kayýtlarla gerçekler bir türlü uyuþmaz. Deutsche Bank çalýþanlarý þikayet etmese 12 milyar dolarlýk gizlenmiþ zarar açýða çýkar mýydý? Ya JP Morgan'ýn, 4 milyar dolarlýk gizlediði zararý nasýl açýða çýktý.
Goldman Sachs ise yýllar sonra anlaþýldý ki Yunanistan'ýn milli hesaplarýný saklamasýna yardým etmiþ.
Avrupa Birliði bile dolandýrýlmýþ.
***
Mali sektörde yaþanan bu skandallar, dolandýrýrcýlýklar, oyunlar tesadüf deðildir. Sistemsel bir sorun olduðunu dünya görmek zorunda. Týpký bir yýl öncesine kadar vergi sistemini deðiþtirmeyi düþünmek istemeyenlerin, artýk yeni vergi sistemlerine geçmeye baþlamalarý gibi.
"Zenginler vergisi"ismi ile yeni bir akým doðuyor.
Emek üzerinden vergilendirme sistemi iflas ediyor. Rant sistemi artýk vergi ödemeye baþlayacak. Bu kaçýnýlmaz bir durum.
"Mali iþlem" vergisi bu yýl çok daha fazla gündeme gelebilir. Bu sayede belki petrol fiyatlarý üzerindeki spekülasyon-manipülasyon ayrýmý da kalkarak fiyatlar düþebilir.
Bir baþka mesele de küresel sistemdeki bu akýmlarýn Türkiye üzerindeki etkilerini izlemek olacaktýr.
Maliye Bakaný Sayýn Mehmet Þimþek yeni vergi sisteminin ipuçlarýný verdi. Umarým geniþ bir tartýþma ile konu ele alýnýr.
Daha bir kaç ay önce vergi zamlarý ile eski sistem sürdürülmüþ ve alt gelir gruplarýna yük bindirilmiþti.
Oysa o zamlar olmayabilirdi.
***
Küresel sistemde geçen yýl ortaya çýkan sistematik soygunlarý da inceleyerek ders almamýz gerekiyor. Sadece faiz piyasasýna mahkum edilen para politikalarýna yeni alternatifler getirmek durumundayýz.
Mali sektör ve hazine açýsýndan "finansal istikrar" adýna yüklenilen sanayi sektörüne yeni bir bakýþ açýsý gerekiyor.
Çalýþandan alýp çalýþmayana verilen sosyal devlet mantýðýndan, çalýþana daha fazla vermeye ve çalýþmayý teþvik etmeye de dönülmesi gerekiyor.
***
Mali sektörün bu kadar soygunlaþmasýnýn nedeni ne olabilir? Baþýboþ, denetimsiz ve sorumsuz bir piyasa mý.
Hiç sanmýyorum.
Türkiye bir zamanlar Titan benzeri saadet zincirleri yaþamýþtý. Yeni katýlýmcý kalmadýðýnda sistem çöküyordu.
Mali sektör ve kredili tüketim sistemi de ayný durumla karþý karþýya. Son 30 yýldýr reel sektör ve emek piyasasýna çok yüklenildi. Reel ücretler geriletilirken ortaya çýkan tüketim ihtiyacý mali sektör üzerinden kredileþme ile karþýlandý. Artýk limitler doldu.
Ne yeni tüketici var
Ne de kredi kullanabilecek bir kesim kaldý
Afrika baharý ile yeni pazarlar açýlmaya çalýþýlýyor. Türkiye gibi genç, dinamik ve tüketime aç ülkeler kredili tüketimin en önemli pazarlarý; ama yetmiyor.
Ýþte böyle bir noktada küresel finans sistemine yeni aktörler gerekiyor ve yeni aktörler gelmedikçe sistem kendi kendini yiyip bitirmeye baþlýyor.
