Son zamanlarda en çok ilgimi çeken eðitim araþtýrmasý çocuklarýn okullarda gördükleri ders saatleri ile okul ve hatta daha sonraki baþarýlarý arasýndaki istatistiki olarak saptanan ters yönlü iliþki.
Daha önce de yazmýþ idim, bu araþtýrma Thomas Piketty baþkanlýðýnda bir ekibin çalýþmasý, çok önemli bir çalýþma, üzerinde çok detaylý bir biçimde düþünmek lazým.
Yazýya baþlarken türkçemizdeki “boþ vakit” (leisure, ing.; loisir, fr.) ifadesine, belki biraz da haddimi zorlayarak, bir itirazým olabilir.
Vaktin boþu olmaz, boþ vakit güzel bir ifade deðil, vaktinizi ya para kazanmak için çalýþarak ya da para kazanmak için çalýþtýðýnýz zaman dýþýnda, yaþamýnýzý daha zenginleþtirmek, daha deðerli kýlmak için baþka þeyler yaparak geçirebilirsiniz, ikisi de önemlidir, “boþ vakit” çok anlamlý durmuyor ama yerleþik bir ifade, ben de bu yazýmda kullanýyorum.
Bilelim, mesela fransýzcadan “boþ vakit” diye çevirdiðimiz “loisir” kelimesi, latince kökeniyle, “özgür zaman” anlamýna geliyor; “boþ vakit” ile “özgür zaman” ne kadar farklý ifadeler deðil mi?
Thomas Piketty’nin bu analizi yani boþ vaktin artýþý ile okul baþarýsýnýn yükseliþi iliþkisi çok anlamlý zira mesela 19. yüzyýlda sanayileþen ülkelerde insanlar haftada ortalama 75 saat çalýþýrken, bugün ayný ülkelerde ortalama haftalýk çalýþma saati 35’e düþmüþ bulunuyor, 21. yüzyýlda muhtemelen daha da düþecek, “ev ofis” sistemi yaygýnlaþýyor, yollarda zaman kaybetmeyeceðiz muhtemelen mesela.
Baþka bir ifadeyle “boþ vakit” artacak, boþ vakit kullanýmý çok daha önemli hale gelecek.
Okullarda da mutlaka çocuklara “boþ vaktin” nasýl daha “iyi” kullanýlmasý öðretilecek.
“Ýyi” kelimesi bireyler arasýnda deðiþebilecek bir kavram ama burada önemli olan “boþ vaktin” gencin daha çok keyif aldýðý bir alana yönelik olarak kullanabilmesi, gencin bu refleksi gösterebilmesi, neden daha çok hoþlanacaðýný deðerlendirebileceði bir özgürlük ortamý içinde yetiþmesi.
Genç daha fazla keyif aldýðý bir alana yönlenebildiði, belki de daha önemlisi bunu ortaya çýkarabildiði bir ortamda eðitim görmesi yaþamsal önemi haiz.
Gençlerin, öðrencilerin zorunlu dersleri azaltýlýp daha keyif aldýðý alanlarda dersler görmesi, “boþ vakitlerinde” de bu çalýþmalarýný sürdürmesi bireyi mutlaka daha üretken kýlýyor.
Zorunlu dersler dýþýnda “boþ vakit” kullanýmýný zenginleþtirebilecek konular çok çeþitli olabilir, spor olabilir, satranç olabilir, edebiyat olabilir, arkeoloji olabilir, felsefe olabilir, ilahiyat konularý olabilir, vs.
Önemli olan zorunlu dersleri azaltmak, geniþ spektrumlu seçme derslerle çocuklarýn “mukayeseli üstünlük” konularýnýn ortaya çýkmasýný saðlamak.
“Mukayeseli üstünlük” demek daha fazla etkinlik demek, daha fazla baþarý demek.
Bunu göremeyen, anlayamayan sistemlerin 21. yüzyýlda baþarýlý olmalarý mümkün deðil.
Önerim çok basit: liselerde ve daha sonra da üniversitelerde zorunlu dersler azaltýlsýn, azalan bu ders saatlerinden de az seçmeli, keyifli dersler ihdas edilsin, öðrenci de sevdiði, keyifli alanlara yöneldiði ölçüde daha verimli yani daha baþarýlý olsun.
“Boþ vaktin” iyi kullanýmýnýn sihiri de burada.
