Türkiye’de ebeveynler, çocuklarýna ne okutacaklarý konusunda büyük bir sýkýntý çekiyorlar. Özellikle küçük yaþtaki çocuklardan bahsediyorum. Çünkü bir çocuk lise çaðýna geldiði zaman, okumaya istekliyse, karþýsýnda baþta yerli ve yabancý edebi ve fikri eserler olmak üzere muazzam bir külliyat söz konusu.
Okula henüz baþlamayan veya ilkokula giden bir çocuðunuz varsa, çocuk kitaplarýna ve hele nitelikli olanlarýna eriþimde gerçekten zorluklar söz konusu. Kültür ve Turizm Bakanlýðý’nýn bu konudaki çalýþmalarý maalesef çok yetersiz. Bakanlýk veya bazý belediyelerin bünyesindeki kütüphanelerin çocuklara yönelik hizmetleri son derece kýsýtlý.
Kitaplara kolayca ulaþtýk diyelim. Ebeveyn olarak bizi baþka büyük bir zorluk bekliyor: Mevcut yayýnlardan hangisini çocuðuma okutmalýyým? Acaba seçeceðim kitap, çocuðumun yaþýna uygun mu? Kitapta hangi açýk ve gizli deðerler var?
Deðerler
Çocuðunuza kitap seçerken karþýnýzda bolca çeviri eser çýkacaktýr. Edebi olsun veya olmasýn her eser, eser sahibinin içinde yaþadýðý dünyanýn ve deðerlerin izlerini taþýr. Örneðin, Avusturalya’daki çocuk kitaplarýnda, bol bol kanguru resimleri görürsünüz. Bu da çok doðaldýr ve çocuk kanguruya aþinadýr. Ancak bu kitabý Türkçeye çevirdiðinizde, çocuklarýn bu hayvana yabancý olabileceðini dikkate almalý ve adaptasyon yapmalýsýnýz.
Geçen gün oðluma çeviri bir çocuk kitabý okuyordum. Kitabýn bir sayfasýnda haritanýn ne olduðu örneklerle anlatýlýyor. Bir dünya haritasý var, hemen üstüne de Fransa’nýn haritasý büyükçe yerleþtirilmiþ. Ayný sayfada harita/kroki mantýðýný anlatmak için, bir sahil resmi ve krokisi var. Sahilde evler, deniz feneri ve bir tepe var. Tepenin en üst noktasýnda da kocaman bir haç var. Krokide de haliyle tepenin olduðu yer, bir haçla temsil edilmiþ.
Eserin orijinalini merak ettim, eserin Ýngilizcesini amazon.com’dan buldum. Yayýncýsý, ünlü bir Amerikan test þirketi. Ama merakým giderilmedi çünkü haritaya Fransa boþuna konmuþ olamazdý! Biraz daha araþtýrýnca eserin orijinalinin sizin de tahmin edeceðiniz üzere Fransýzca olduðunu buldum. Pratikleri fazla olmasa da, Fransa nüfusunun büyük çoðunluðunun Katolik olduðunu hatýrlatmamda fayda var sanýyorum.
Özetle, bahsettiðim çocuk kitabýnda haritayý/krokiyi temsilen Fransa ile haç örneklerinin yer almasýnda þaþýracak bir þey yok.Ýyi de, ne biz Fransa’da yaþýyoruz ne de bizim çoðumuz Katolik!
Özensizlik vs. kalite
Özetle, yayýncýlarýmýz ya özensiz eser seçip, adaptasyon yapmýyorlar ya da bile bile böyle yapýyorlar! Neyse ki, iyi örnekler de var. Bu çerçevede, Ýspanyolcadan çevrilen, D. Laibovich’in “Süslü, Zýpzýp ve Yaðmur” adlý çocuk kitabýný (Pegasus Yay.) tavsiye etmeden geçemeyeceðim.
Çocuklarýmýzýn hayal gücü bizden daha geniþ. Dolayýsýyla onlarý sadece kendi yerel tecrübe, korku ve birikimlerimize mahkûm etmenin doðru olduðunu düþünmüyorum. Aksine, çocuklarýmýzýn bizlerden daha üretici ve cesur olmalarý için, bizden daha geniþ ve evrensel (hem Doðudan hem Batýdan) bir külliyatla tanýþmalarýnýn faydasýna inanýyorum. Yine de, çocuklara ilk aþamada en iyi hitap edecek eserlerin, yerli eserler olabileceðini düþünüyorum.
Çok þükür Türkiye’de eðlenceli, yerli ve ilkeli bir çocuk dergisi var: Birdirbir (birdirbirdergisi.com). Dergi, “eðlenceli din eðitimi ve kültürü dergisi” sloganýyla çýkýyor.
Gittiðim hemen her ülkede çocuk yayýnlarý toplamaya çalýþan bir baba olarak diyebilirim ki, Birdirbir, kalite olarak Batý’daki en iyi çocuk dergileriyle rahatlýkla yarýþabilir. Üstelik de Türkçe, yerli ve evrensel mesajlar içeriyor! Derginin her sayfasýnda, mesajýnda ve çizimlerinde ayrý bir emek var. Her bir ayrýntý çok güzel düþünülmüþ. Çocuklara yönelik bir yayýndan beklendiði üzere, her bir sayfasýndan zekâ fýþkýrýyor.
Çocuklarýmýzýn deðerlerimizle barýþýk yetiþmesini isteyen bütün ebeveynlere dergiye abone olmalarýný tavsiye ederim. Zira çocuklarýnýn bu güzel dergiyi ve derginin eklerini beðeneceklerini düþünüyorum.
