Türkiye’de ebeveynler, çocuklarına ne okutacakları konusunda büyük bir sıkıntı çekiyorlar. Özellikle küçük yaştaki çocuklardan bahsediyorum. Çünkü bir çocuk lise çağına geldiği zaman, okumaya istekliyse, karşısında başta yerli ve yabancı edebi ve fikri eserler olmak üzere muazzam bir külliyat söz konusu.
Okula henüz başlamayan veya ilkokula giden bir çocuğunuz varsa, çocuk kitaplarına ve hele nitelikli olanlarına erişimde gerçekten zorluklar söz konusu. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bu konudaki çalışmaları maalesef çok yetersiz. Bakanlık veya bazı belediyelerin bünyesindeki kütüphanelerin çocuklara yönelik hizmetleri son derece kısıtlı.
Kitaplara kolayca ulaştık diyelim. Ebeveyn olarak bizi başka büyük bir zorluk bekliyor: Mevcut yayınlardan hangisini çocuğuma okutmalıyım? Acaba seçeceğim kitap, çocuğumun yaşına uygun mu? Kitapta hangi açık ve gizli değerler var?
Değerler
Çocuğunuza kitap seçerken karşınızda bolca çeviri eser çıkacaktır. Edebi olsun veya olmasın her eser, eser sahibinin içinde yaşadığı dünyanın ve değerlerin izlerini taşır. Örneğin, Avusturalya’daki çocuk kitaplarında, bol bol kanguru resimleri görürsünüz. Bu da çok doğaldır ve çocuk kanguruya aşinadır. Ancak bu kitabı Türkçeye çevirdiğinizde, çocukların bu hayvana yabancı olabileceğini dikkate almalı ve adaptasyon yapmalısınız.
Geçen gün oğluma çeviri bir çocuk kitabı okuyordum. Kitabın bir sayfasında haritanın ne olduğu örneklerle anlatılıyor. Bir dünya haritası var, hemen üstüne de Fransa’nın haritası büyükçe yerleştirilmiş. Aynı sayfada harita/kroki mantığını anlatmak için, bir sahil resmi ve krokisi var. Sahilde evler, deniz feneri ve bir tepe var. Tepenin en üst noktasında da kocaman bir haç var. Krokide de haliyle tepenin olduğu yer, bir haçla temsil edilmiş.
Eserin orijinalini merak ettim, eserin İngilizcesini amazon.com’dan buldum. Yayıncısı, ünlü bir Amerikan test şirketi. Ama merakım giderilmedi çünkü haritaya Fransa boşuna konmuş olamazdı! Biraz daha araştırınca eserin orijinalinin sizin de tahmin edeceğiniz üzere Fransızca olduğunu buldum. Pratikleri fazla olmasa da, Fransa nüfusunun büyük çoğunluğunun Katolik olduğunu hatırlatmamda fayda var sanıyorum.
Özetle, bahsettiğim çocuk kitabında haritayı/krokiyi temsilen Fransa ile haç örneklerinin yer almasında şaşıracak bir şey yok.İyi de, ne biz Fransa’da yaşıyoruz ne de bizim çoğumuz Katolik!
Özensizlik vs. kalite
Özetle, yayıncılarımız ya özensiz eser seçip, adaptasyon yapmıyorlar ya da bile bile böyle yapıyorlar! Neyse ki, iyi örnekler de var. Bu çerçevede, İspanyolcadan çevrilen, D. Laibovich’in “Süslü, Zıpzıp ve Yağmur” adlı çocuk kitabını (Pegasus Yay.) tavsiye etmeden geçemeyeceğim.
Çocuklarımızın hayal gücü bizden daha geniş. Dolayısıyla onları sadece kendi yerel tecrübe, korku ve birikimlerimize mahkûm etmenin doğru olduğunu düşünmüyorum. Aksine, çocuklarımızın bizlerden daha üretici ve cesur olmaları için, bizden daha geniş ve evrensel (hem Doğudan hem Batıdan) bir külliyatla tanışmalarının faydasına inanıyorum. Yine de, çocuklara ilk aşamada en iyi hitap edecek eserlerin, yerli eserler olabileceğini düşünüyorum.
Çok şükür Türkiye’de eğlenceli, yerli ve ilkeli bir çocuk dergisi var: Birdirbir (birdirbirdergisi.com). Dergi, “eğlenceli din eğitimi ve kültürü dergisi” sloganıyla çıkıyor.
Gittiğim hemen her ülkede çocuk yayınları toplamaya çalışan bir baba olarak diyebilirim ki, Birdirbir, kalite olarak Batı’daki en iyi çocuk dergileriyle rahatlıkla yarışabilir. Üstelik de Türkçe, yerli ve evrensel mesajlar içeriyor! Derginin her sayfasında, mesajında ve çizimlerinde ayrı bir emek var. Her bir ayrıntı çok güzel düşünülmüş. Çocuklara yönelik bir yayından beklendiği üzere, her bir sayfasından zekâ fışkırıyor.
Çocuklarımızın değerlerimizle barışık yetişmesini isteyen bütün ebeveynlere dergiye abone olmalarını tavsiye ederim. Zira çocuklarının bu güzel dergiyi ve derginin eklerini beğeneceklerini düşünüyorum.
