Bahar geç de olsa geldi. Nisan ayý Japonya’da baharýn müjdecisi olan kiraz aðaçlarýnýn görsel þöleniyle kutlanýr. Ýnsanlar o güzellikleri seyretmek için her yýl býkmadan usanmadan en güzel þekilde izlenebilecek yerlere gider, büyük keyifle tekrar tekrar fotoðraflarýný çekerler. Ýþin ilginç yaný her taraf kiraz aðacý ama Japonya’da pek kiraz yetiþmiyor, Kaliforniya’dan gelen kiraz ise neredeyse taneyle satýlacak kadar pahalý. Ülkemiz ise bu bakýmdan þanslý; kiraz ve viþne aðaçlarýnýn þimdilerde açan çiçekleri yakýnda o lezzetli meyvelere dönüþecek. Benim tercihim hep viþneden yana olmuþtur.
ABD’de yeni yayýmlanan bir raporu okuduðumda büyük keyif aldým. Türkiye dünyanýn en büyük kiraz/viþne ihracatçýsý unvanýný ABD’nin elinden almýþ. Peki, kiraz ve viþneyi o güzel lezzetleri için yerken saðlýðýmýz için ne derecede yararlý olduðunu biliyor musunuz?
MELATONÝN HORMONU YÜKSEK
Kiraz ve viþnenin içinde saðlýðýmýz için yararlý olduðunu bildiðimiz pek çok bileþen yer alýyor; antioksidan ve yangý giderici özellikte bileþenler olan antosiyaninler, kersetin, hidroksisinnamatlarýn yaný sýra kalp saðlýðý için önemli olan potasyum kaynaðý (15 kirazda 220 miligram potasyum var), baðýrsak saðlýðý için lif, C vitamini, karotenoitler ve melatonin hormonu taþýyor. Bu bileþenlerin güneþin en bol olduðu sýcak bölgelerde en yüksek seviyelerde bulunduðu tespit edilmiþ. Yani Akdeniz Bölgesi’nde yetiþenler en etkilisi sanýrým. Melatonin insan vücudunda gece karanlýkta salgýlanan, uykuyu düzenleyen ve zindelik saðlayan hormon ancak miktarý çok düþük. Viþnede daha fazla.15 viþnede 1.5 mikrogram kadar yani önerilen melatonin miktarý için günde 20-30 kilo kadar viþne yemek gerekiyor!
KASLARDAKÝ AÐRIYI AZALTIYOR
Deneysel ve deney hayvanlarý üzerinde yürütülen çalýþmalar, her kýrmýzý renkli meyvede olduðu gibi antioksidan ve orta derecede yangý giderici etkileri bulunduðunu ortaya koyuyor. Dolayýsýyla kalp ve damar saðlýðýnýn korunmasý, kanser veya artrit gibi yangýlý hastalýklardan korunmak veya þikayetlerin hafifletilmesinde yararlý olabileceði ileri sürülüyor. Bu öngörülerin insanlar üzerinde ne derecede geçerli olduðunu gözleyebilmek için insanlar üzerinde çalýþmalar da yürütülmüþ. Bu çalýþmalarda özellikle sporcularda ya da saðlýklý yaþam egzersizleri sonrasýnda insanlarýn eklemlerinde meydana gelen yangý cevabýnýn azaltýlmasýnda yararlý olabileceði gösterilmiþ. Özellikle viþne bu bakýmdan daha etkili ama kirazýn da etkili olduðu bildiriliyor. 28 gün boyunca günde 280 gram kiraz yiyen kadýn ve erkek gönüllülerde kandaki yangý belirtileri önemli ölçüde azalmýþ. Daha yeni bir baþka çalýþmada ise maraton koþucularýnýn yarýþtan birkaç gün önce baþlayarak günde 480 mililitre viþne suyu içmesiyle koþmaya baðlý zorlama neticesi vücutta meydana gelen yangý ve oksidatif stres cevabýnýn belirgin derecede düþürülebildiði bildiriliyor. Yine bir baþka çalýþmada viþne suyunun sporcularda ve egzersiz yapanlarda zorlama hareketlerine baðlý olarak kaslarda ve eklemlerdeki yangýnýn yol açtýðý aðrýnýn azaltýlmasýný saðladýðý ve kiþilerin hýzla tekrar güçlerine kavuþtuðu tespit edilmiþ.
DÝYET YAPANLAR ÝÇÝN DE ÇOK UYGUN
Piyasada yalan yanlýþ bilgiler veren bir çok bitkisel ilaç kitabý bulunuyor. Bu kitaplardan birinde “Kiraz gut hastalarý için aspirinden bin defa daha etkilidir” þeklinde bir saçma ifade vardý. Bu iddianýn hiçbir bilimsel dayanaðý bulunmuyor. Nitekim 10 saðlýklý kadýnda yürütülen bir pilot çalýþmada 280 gram kiraz verildikten beþ saat sonra kanlarýnda yapýlan ölçümde ürat miktarýnda bir miktar düþme saðladýðý tespit edilmiþ. Bildiðiniz gibi ürat kristalleri eklemlerde gut hastalýðýna yol açmaktadýr. Ancak deney sonucu yukarýda bahsettiðim kitapta geçen iddiayla uyuþmuyor. Yani gut hastalarýnda kiraz yararlý bir meyve ama o kadar!
Kiraz/viþnenin glisemik indeksi de çok düþük (22 civarýnda). Þeker hastalarý ya da diyet yapanlar için ideal bir meyve grubu. Deneysel çalýþmalarda insülin seviyesini artýrarak kan þekerini düþürdüðü gözlenmiþ.
