Suriye geliþmeleri ABD’yi yakýndan ilgilendiriyor. Suriye ABD için stratejik bir konu, ancak Baþkanlýk seçim kampanyasý ABD’yi þimdilik hareketsiz kýlýyor. Suriye stratejik, çünkü Suriye, Ortadoðu’da ABD’yi rahatsýz eden Ýran merkezli oluþumun parçasý. Ayný oluþum Lübnan üzerinden Ýsrail’i, Körfez üzerinden de Bahreyn ve Suudi Arabistan’ý rahatsýz ediyor. Bölgede Irak zaten Þii nüfusuyla Ýran’a doðru kayýyor. Þii odaklý siyaset zaten Baðdat’ý teslim almýþ. Bir de Ýran etkisindeki Suriye, gerilimi týrmandýrmakta.
Suriye’nin aradan çýkarýlmasý ve ayaklanan Suriye’nin yatýþmasý için Þam’da rejim deðiþikliði gereðini artýk Washington’da herkes kabul ediyor. Þam Ýran etkisinden çýkýnca, Ýran’ýn stratejik olarak gerileyeceði ve Körfez’e hapsedileceði düþünülmekte. Ýran’ýn nükleer dosyasý koku yapmaya baþladý, ‘barýþçý nükleer enerji’ hikayesi inandýrýcý olmaktan çýktý. Batýnýn yaptýrýmlarý Ýran ekonomisini sarsmaya baþladý. Ýran riyalinin yüzde 40 deðer kaybý, Tahran çarþýsýnda kargaþa haberleri ekonomik faturayý özetliyor. ABD Kongresi’nin aþýrý sað kanadý ‘Ýran’ýn Azeri nüfusunun Azerbaycan ile birleþmesi’ için çoktan kampanyaya baþladýlar. Bu hesaba göre Kuzey ve Güney Azerbaycan var, ve ‘birleþmeleri’ gerekiyor.
Bu hesaplarýn bitiþ noktasý, Obama yönetimi. Yönetim dýþ kriz ile seçim kampanyasýný gölgelemek istemiyor. Rakip Romney, Obama’yý Suriye’de çatýþmaya sokup, sonra da tökezletmek niyetiyle -Asalým, keselim- havasýndaydý. Obama için öncelik, asýp kesmeden 6 Kasým’a ulaþmak. Ancak saðanak yaðmur baþlayýnca, þemsiye bir yere dek koruyabilir. Suriye ya da Ýran’ýn bölgede gerilimi týrmandýrmalarý ve ABD’yi mahcup etmeleri halinde Obama yönetimi seçim takvimine bakmadan harekete geçmek zorunda kalabilir. Bu durumda da Obama mutlak zafer kazanmak için bütün kanallarý kullanacaktýr.
ABD’de kasým seçiminden önce ekimde olaðandýþý durumlar yaþanýr. ‘Ekim Sürprizi’ denen bu durum, seçimin gidiþatýný etkileyecek iç ya da dýþ geliþmeyi simgeler. 1980 seçimini rehine kriziyle Ýran etkilemiþ, Ekim Sürprizi’yle Ýran Reagan’a seçim kazandýrmýþtý. Obama Ýran’ýn tarihte ikinci kez Ekim Sürprizi’yle ABD siyasetini etkilemesini istemeyecektir.
ABD seçim kampanyasý baþabaþ gidiyor. Obama’nýn anketlerde az bir üstünlüðü vardý, çarþamba günkü TV tartýþmasýnda çarþafa dolaþtý... Seçime 4 hafta var. Bu 4 haftada Obama’nýn seçimi kazanmak için Ekim Sürprizi ihtimalini düþünmesi gerekebilir. Þimdiye dek pasif kalan Obama, seçimde kendisine yarayacak ve kesin sonuç alacaðý bir-iki sürprize giriþebilir. Öncelikle Libya’daki ABD elçiliðine yönelik saldýrýya katýlanlarýn özel kuvvetlerce yakalanmasý, Obama’nýn sürpriz listesinde.
Bir dönem ABD’de Saddam Hüseyin’i görecek bir dürbünlü tüfeðin ve o namludan çýkacak tek kurþunun Irak Savaþý’nýn zahmetini ortadan kaldýracaðý konuþulurdu. Ayný seçenek halen Beþar Esad için de geçerli. Öte yanda yönetim daha Bin Ladin’i ortadan kaldýrmanýn kaymaðýný yiyemedi. Bin Ladin önemli bir baþarýydý, ama seçim kampanyasýnda öne çýkmýyor. Cumhuriyetçiler Libya, Mýsýr kargaþalarýný öne çýkarýp Obama’yý savunmada býraktýlar.
Seçimde kritik 4 haftaya giriyoruz. Durum, Þam’ýn kendisini Ekim Sürprizi’ne malzeme yapma tercihine baðlý. Türkiye’ye tekrar bulaþmasý halinde karþýsýnda NATO’yu bulacaðý, Þam’a hatýrlatýldý. Türkiye Þam karþýsýnda yalnýz deðil. Þam’ýn askeri ya da örtülü olarak Türkiye’yi taciz etmesi bir noktada NATO 5. maddesi kapsamýna girecektir. Buna terör dahildir. Türkiye savaþ istemiyor, doðru. Ancak Þam meselesinin gül ve papatyayla çözülmeyeceði Beþar’ýn ricayla gitmeyeceði anlaþýlmýþtýr. Türkiye Þam’a karþý uluslararasý koalisyonun parçasýdýr.
Bundan sonra geliþmeleri Beþar Esad’ýn hatalarý belirleyecek. 4 hafta daha rahat durursa, Beþar yeni ABD baþkanýný görme fýrsatýný bulacak. 7 Kasým sabahý Washington’da baþkan kim olursa olsun, Beþar Esad’ýn vadesi hayli kýsalmýþ olacak. 7 Kasým’dan baþlayarak yeni ABD Baþkaný’nýn Rusya ve Çin ile Suriye dahil birçok konuda takasa girmesi beklenebilir. O zaman da Þam’a Ekim Sürprizi olmaz da, kasým ya da baþka ayýn sürprizi olur. Yýlda ekim dýþýnda 11 ay daha var.
twitter.com/selimatalayny
