Günümüzde en çok üzerinde durulan saðlýk sorunlarýndan biri de yemek sonrasý aþýrý yükselen kan þekeri miktarýnýn kontrol edilebilmesine yönelik uygulamalar. Daha önceleri pek fazla önem vermediðimiz bu artýþýn metabolik sendrom, insülin direnci, þiþmanlýk, diyabet gibi birçok önemli saðlýk sorununun geliþiminde rol oynadýðý bilimsel çalýþmalarla ortaya konuldu. Yemek sonrasý kan þekerinin yükselmesi sadece yenilen þekerli yiyeceklere, tatlýlara baðlý deðil þüphesiz. Özellikle niþasta ve benzeri oligo/polisakarit tipi bitki bileþenlerinin önemli katkýsý var. Bilhassa toplum olarak günlük diyetimiz içerisinde önemli bir yer tutan ekmek içindeki niþasta, yemek sonrasý kan þekeri miktarýnýn yükselmesinde ve insülin salgýsý artýþýnda önemli rol oynuyor. Aslýnda sorun yararlý bileþenleri ayrýþtýrýlarak beyazlatýlan buðday unu ile hazýrlanan ekmeklerde. Mesela çavdar ekmeði ayný þekilde kan þekerinde yükselmeye yol açtýðý halde insülin cevabý daha düþük.
YEMÝÞ MEYVELERÝ ETKÝLÝ
Yapýlan deneysel çalýþmalarda polifenoller bakýmýndan zengin renkli meyvelerin niþasta sindirimini ve emilimini azalttýðý gözlemlenmiþ. Bu bulgudan hareketle uzmanlar yemek sonrasý kan þekerinde ani yükselmenin renkli yemiþ tipi meyveler tarafýndan engelleyebileceðini ileri sürüyor. Esasýnda ilginç; çünkü meyvelerdeki þekerin de kan þekerinin yükselmesinin nedenlerinden biri olduðu tartýþýlýyor.
Yeni yayýmlanan ve Finlandiya’da yapýlan bir bilimsel çalýþmada bu deneysel bulgunun insanlar üzerinde ne derecede etkili olabileceði konusu incelenmiþ. Araþtýrmaya katýlan bayan gönüllüler üç farklý aþamada uygulamaya tabi tutulmuþ. Herbirine 50 grama eþdeðer niþasta taþýyan miktarda buðday veya çavdar ekmeðinin yaný sýra 150 gram renkli meyve püresi karýþýmý verilmiþ. Çalýþmanýn farklý aþamalarýndaki farklýlýk buðday veya çavdar ekmeðinin yanýnda verilen meyve püresinin farklý bileþiminden kaynaklanýyor. Kontrol olarak yapýlan uygulamada ise buðday ya da çavdar ekmeði verilirken meyve püresi ilave edilmemiþ. Birinci grup meyve püresinde eþit oranlarda çilek, yaban mersini veya kýrmýzý yaban mersini (lingonberry, Kuzey Avrupa ülkelerinde yaygýn bulunan bir kýrmýzý meyve) karýþýmý; ikinci grup meyve püresinde ise ahududu, böðürtlen veya likapa benzeri bir siyahýmsý mor renkli bir meyve (chokeberry; Aronia) karýþýmý yer almýþ. Üçüncü grup meyve karýþýmý ise çilek, yaban mersini, kranberi ve kuþüzümü meyvelerini taþýyor.
EKMEÐÝMÝ KENDÝM YAPIYORUM
Gönüllülerde ekmek ve meyve karýþýmlarýnýn verilmesinden iki saat sonra kan þekeri ve insülin seviyeleri ölçülmüþ. Yapýlan deðerlendirmede meyve karýþýmýnýn kan þekeri deðerlerini kontrol grubuna göre istatiksel olarak belirgin ölçüde düþürebildiði, yemek sonrasý yükselen insülin deðerlerini buðday ekmeðinde yüzde 38 ve çavdar ekmeðinde ise yüzde 18 oranýnda düþürdüðü tespit edilmiþ. Yani buðday ekmeði yendiðinde dikkati çeken oranda artan kan þekeri deðerini düþürmek için daha düþük miktarda insüline gereksinim oluyor. Bu durum özellikle insülin direnci, metabolik sendrom gibi durumlarda önemli bir avantaj saðlýyor.
Son zamanlarda hükümetin beyaz buðday ekmeði konusunda yaptýðý düzenlemeler çok yerinde. Ancak daha etkin denetim ve uygulamalar gerekiyor. Ben þahsen daha saðlýklý olabileceðini düþündüðüm tahýl karýþýmlarý ve bazý ilavelerle ekmeðimi kendim yapmayý tercih ediyorum.
