Türkiye’nin büyümesi ve kalkýnmasý, bir süreç. Bütün mesele, bu süreçte ülkenin üretici potansiyelini ve gücünü ortaya çýkarmak. Cevher var, ancak bu cevherin iþler hale gelmesi için ekonomik kanallarýn açýlmasý ve açýk tutulmasý gerekiyor.
Ekonomik kanal derken, yatýrýmcý, giriþimci ve tüketicinin yarýnýna ve cüzdanýna güvenmesi, ona göre hesap yapmasý gerekiyor. Yani istikrar gerekiyor. Sonra sosyal hareketlilik, yani köyden kopup kentin gökdelenine gidebilmek... Hukukun yatýrýmý ve üretimi desteklemesi ve serbest-eþitlikçi rekabetin saðlanmasý gerekiyor. Bu unsurlar Türkiye’de var... Ve unsurlarýn daha da pekiþmesinde, yatýrým ortamýnýn kalýcý istikrar saðlamasýnda fayda var.
Cevher var- derken: Ýngiliz Spectator dergisinin yazarý turistik turla Yunanistan’a uðramýþ, sonra da Ýstanbul’a gelmiþ. Kriz ve huzursuzluk altýndaki Yunanistan’ýn umutsuz bir vaka olduðunu anlatýyor. Ýstanbul’da ise ayrý bir gezegene gelir gibi olmuþ. Türkiye’nin ekonomik canlýlýðýný övüyor. Aslýnda Türkiye-Yunanistan karþýlaþtýrmalarýný çoktan geride býraktýk. Ama bir ülkeden çýkýp diðerine gelince, aradaki fark bütün gözlere batýyor.
Yazar Yunanistan’da sokak satýcýlarýnýn bile turistlere birþey satmaya uðraþmadýklarýný görmüþ, atalet görmüþ ve bunu hayretle yazýyor. Ýstanbul ise kalp gibi çarpýyor... Bir satýcý kardeþimiz Kapalýçarþý’da dolaþan gruba -Sana hiç ihtiyacýnýn olmadýðý birþeyi satayým- diye yaklaþmýþ. Ýki ülke arasýndaki farký da bu tavýr göstermiþ, onu yazýyor... Bizce de ekonominin gücü, bireylerdeki ve ortamdaki cevherden kaynaklanýr. Türkiye’de bu cevher var... Ayrýca hiç ihtiyaç duyulmayan mala alýcý bulup onu satmak, bir sanattýr.
Notun zamaný
Türkiye’nin kredi notu yükseliþ trendinde. Bu trend daha sürecek ve Türkiye’ye yeni not artýþlarý gelecek. Ancak bu not meselesinin -düzgün ve adil olmadýðý- iddialarý son Slovenya olayýyla yeniden alevlendi.
Slovenya, Güney Kýbrýs olma yolunda. Hem ekonomisi býçak sýrtýnda, hem bankalarý sallantýda, hem de bankalarda emanet para çok. Slovenya’nýn paraya ihtiyacý var... Ve Slovenya önceki gün dolar bonosu satýp para bulmayý denedi. Bonolara tam talep toplandý, hatta arzýn çok üzerinde talep geldi, ancak Moody’s Slovenya’nýn notunu kýrdý. Not gelince, bono satýþý havaya uçtu. Slovenya, Moodys’in tam bono satýþý sýrasýnda gelmesine öfkeli. Hatta -Zamansýz not kýrýp borçlanmamýzý önlediler ve bizi krize ittiler- diyorlar. Zamanlama konusunda Moody’s’in de elbet söyleyecekleri ve gerekçesi vardýr. Ama bu not iþi endazeden, teraziden çýktý.
Ýþler iyi giderse...
Kredi notu meselesi Mýsýr’ý da zorluyor. Tahrir Devrimi’nden bu yana Mýsýr’ýn notu 6-7 kademe kýrýldý. Devrimin baþlangýcýnda Mýsýr’ýn önemli bir iþadamý -Ýþler iyi giderse 10 yýlda Türkiye gibi oluruz, iþleri iyi götüremezsek, 18 ayda Pakistan gibi oluruz- demiþti. Ve Mýsýr þimdi maalesef Pakistan konumunda. Pakistan’ýn da ekonomisinin bu kadar kötü olmamasý gerekiyor, ancak Pakistan yýllardýr, Mýsýr da aylardýr girdaba kapýlmýþ durumdalar.
Mýsýr’da yeni yönetimin, ekonominin kanallarýný açýp, içindeki cevheri iþletmeye baþlamasý gerek. Bunun için cesur reformlar gerek. Hatta -Türkiye’nin yaptýðý gibi reformlar- gerek.
Türkiye’nin Mýsýr’a 2 milyar dolarlýk desteði vardý. Kredinin 1 milyarý Türkiye’nin Mýsýr altyapý projelerine katýlmasý ile birkaç ay içinde harekete geçirilecek. Bu durum iki ülke için de olumlu, ancak Mýsýr’ýn kýsa dönem sýkýntýlarýn riskini göze alýp, ekonomik reformlarý baþlatmasý gerekiyor. Sürecte IMF’nin teknik desteðini almak yararlý olacaktýr. Aksi halde ekonomik baþarýsýzlýk halka Mübarek zamanýný özletir. Þu aþamada IMF desteðinden gocunmak yersizdir. IMF eski korkutucu IMF deðil, artýk teknik istiþare organý... IMF teknik desteðiyle reformlarý yaparsýnýz, ekonomik dönüþümü saðlarsýnýz, sonra baþarý kazanýnca IMF programýný tamamlarsýnýz, borcu ödeyip el sýkar teþekkür eder, yolunuza devam edersiniz. Türkiye bunu yaptý... Birkaç güne kadar IMF’ye son taksit kredi borcunu ödeyip, el sýkýþýp teþekkür edeceðiz... Onlar da -Türkiye bir baþarý hikayesidir- diyecekler.
twitter.com/selimatalayny
